W ramach projektu Cyfryzacja Rynku Pracy (Projekt EFAD) doszło do opracowania Krajowego Planu Działań

Krajowy Plan Działań to dokument wypracowany w ramach projektu EFAD (informacje o projekcie można znaleźć tutaj).

Krajowy Plan Działań pomoże polskim partnerom społecznym we wdrożeniu porozumienia europejskich partnerów społecznych dotyczącego cyfryzacji rynku pracy z 2020 r. czy patrząc szerzej będzie inspiracją do prac związanych z odpowiedzią na zachodzące procesy cyfryzacji rynku pracy. Dokument zostanie przekazany do RDS, gdzie może stanowić inspirację dalszych działań.

Kluczowym zagadnieniem, o którym rozmawiali polscy partnerzy społeczni było prawo do odłączenia, czyli kwestia zbudowania gwarancji efektywnego rozdzielenia sfery życia zawodowego i prywatnego w świecie rozwijających się wszelkich form komunikacji cyfrowej.

Dokument wskakuje, że w celu efektywnej realizacji prawa do odłączenia się strony będą promowały takie praktyki jak:

ustawianie autoresponderów w służbowych skrzynkach pocztowych wskazujących, że pracownik korzysta z urlopu wypoczynkowego oraz wskazujących do kogo z zespołu współpracowników należy się zwrócić w kwestiach pilnych;
ustawianie autoresponderów w służbowych skrzynkach pocztowych wskazujących na godziny pracy pracownika i możliwość odpowiedzi w ramach godzin pracy;
szkolenia kierowników/szkolenia ogółu pracowników w zakresie poszanowania prawa podwładnych/ współpracowników do niezakłóconego odpoczynku;
spotkania z psychologiem/doradcą zawodowym poświęcone konieczności stosowania w życiu zawodowym i prywatnym okresów „postu” od permanentnej obecności online w mediach społecznościowych lub komunikatorach;
podejmowanie prac na poziomie pracodawcy z udziałem związku zawodowych i pracowników nad stworzeniem właściwej proporcji pomiędzy komunikacją online a werbalną komunikacją bezpośrednią;
podejmowanie na poziomie pracodawcy inicjatyw nad stworzeniem właściwej kultury organizacji pracy uwzgledniającej prawo do odłączenia się pracowników, w tym informowanie pracowników o przysługujących im uprawnieniach;
zwiększenie świadomości pracowników i pracodawców na temat dobrostanu cyfrowego i psychicznego pracowników oraz ryzyk związanych z ciągłym byciem online;
ustalenie zasad dotyczących używania narzędzi cyfrowych do celów zawodowych;
możliwość monitorowania przez pracodawcę wykonywania pracy, w celu sprawdzenia, czy pracownik wywiązuje się ze swoich obowiązków służbowych, odbywającego się w pełnej zgodności z zasadami i wymogami określonymi w rozporządzeniu (UE) 2016/679 [RODO].

To co znajdujemy w dokumencie nie jest w pełni satysfakcjonujące dla strony związkowej ale może stanowić punkt wyjścia do dalszych prac- komentuje Barbara Surdykowska z Biura Eksperckiego KK NSZZ Solidarność. Wydaje się, że potrzebujemy generalnego wzmocnienia prawa do wypoczynku w polskim prawie pracy. Przykładowo należy zwrócić uwagę na budzącą wątpliwości w świetle ratyfikowanych przez Polskę postanowień Europejskiej Karty Społecznej zasadę oddawania czasu wolnego za pracę w nadgodzinach na wniosek pracownika w wymiarze 1 do 1 czy brak jakiegokolwiek postępu, jeżeli chodzi o wymiar urlopu wypoczynkowego – obecnej regulacje w k,p. w tym obszarze nie były modyfikowane od lat – dodaje ekspertka.

W czasie rozmów w ramach projektu nie udało się stronom zbudować rekomendacji dotyczących dostępu związków zawodowych do pracowników online – kwestie te będą dalej podnoszone przez przedstawicieli NSZZ Solidarność na forum Zespołu Problemowego ds. prawa pracy i Zespołu Problemowego ds. dialogu społecznego w ramach RDS.

Strony świadomie ograniczyły zakres obszarów którym się zajmowały- przykładowo dokument nie odnosi się wprost do problematyki sztucznej inteligencji i algorytmów w środowisku pracy.

Banalnym będzie stwierdzenie, że rozwój sztucznej inteligencji i wielość procesów, w których znajduje zastosowanie postępuje w bardzo szybkim tempie- komentuje Barbara Surdykowska, Ekspert Wewnętrzny Projektu EFAD. Nowoczesna SI uczy się i rozwija częściowo bez ingerencji człowieka, a więc możliwości wykorzystania tej technologii są właściwie nieograniczone. Obecnie trudno jest znaleźć obszar, w którym nie pojawiają się algorytmy sztucznej inteligencji, zwłaszcza jeśli firmie zależy na automatyzacji, przyspieszeniu lub udoskonaleniu procesów.

W sprawie dostępu do informacji w obszarze działania algorytmów – toczą się w tej chwili prace w polskim Parlamencie – dodaje ekspertka.

Nie możemy zapominać, że sytuacja jest bardzo dynamiczna- od chwili rozpoczęcia projektu EFAD zostały zakończone w UE prace nad dyrektywą dotycząca zatrudniania poprzez platformy internetowe, państwa unijne przyjęły Rozporządzenie w sprawie SI (AI Act) – komentuje dr Jan Czarzasty ze Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie ekspert zewnętrzny projektu EFAD. Chociażby te dwa działania legislacyjne muszą stać się motorem do bardziej szczegółowych prac polskich partnerów nad zagadnieniem wpływu sztucznej inteligencji na rynek pracy – dodaje ekspert.

Projekt EFAD zakończy się seminarium podsumowującym w dniu 13 czerwca 2024 r. Już dziś zapraszamy do zarezerwowania sobie czasu (seminarium odbędzie się w formie spotkania hybrydowego).

Tutaj dokument projektowy