Nowe porozumienie partnerów społecznych UE na rzecz zatrzymania i pozyskiwania pracowników w sektorze usług społecznych

26 czerwca 2025 r. podczas posiedzenia Sektorowego Komitetu Dialogu Społecznego ds. Usług Społecznych przyjęto nowe Porozumienie ramowe na rzecz zatrzymania i pozyskiwania pracowników (Framework of Action on Retention and Recruitment). Jest to wspólna inicjatywa pracodawców z sektora usług społecznych oraz Europejskiej Federacji Związków Zawodowych Służb Publicznych (EPSU), mająca na celu przeciwdziałanie narastającemu kryzysowi kadrowemu w sektorze.

Usługi społeczne w UE obejmujące wsparcie dla osób starszych, z niepełnosprawnościami, dzieci i innych grup wymagających opieki mają kluczowe znaczenie nie tylko dla integracji społecznej, ale również dla funkcjonowania rynku pracy. Mimo to sektor ten od lat boryka się z poważnymi niedoborami kadrowymi i wysoką rotacją pracowników.

W 2018 r. w krajach UE27 w usługach społecznych zatrudnionych było ok. 9,2 mln osób. Obecnie jednak większość państw członkowskich raportuje trudności w zatrzymywaniu personelu, wskazując na przyczyny takie jak: niskie wynagrodzenia, wyczerpanie fizyczne i psychiczne (wyostrzone w czasie pandemii COVID-19), praca zmianowa oraz trudne warunki psychospołeczne.

Tymczasem zapotrzebowanie na pracowników będzie nadal rosnąć szacuje się, że do 2030 r. powstanie do 7 milionów nowych miejsc pracy dla techników medycznych i opiekunów, a do 2050 r. konieczne będzie zatrudnienie ponad 1,6 miliona dodatkowych pracowników opieki długoterminowej, by utrzymać obecny poziom świadczeń.

Porozumienie ramowe zawiera wspólne zobowiązanie pracodawców i związków zawodowych do działań na rzecz poprawy zatrzymywania i rekrutacji pracowników w sektorze usług społecznych. W dokumencie określono:

konkretne działania do realizacji przez strony podpisujące porozumienie,
propozycje środków, które mogą zostać wdrożone przez partnerów społecznych na poziomie krajowym i lokalnym z uwzględnieniem lokalnych uwarunkowań i przepisów.

Priorytetowe obszary działań obejmują:

edukację i szkolenia wstępne,
wprowadzenie do pracy i integrację nowych pracowników,
zapewnienie bezpiecznego poziomu zatrudnienia,
docenianie już zatrudnionych osób,
szkolenia i rozwój zawodowy przez całe życie,
równowagę między pracą a życiem prywatnym,
równość płci i różnorodność w miejscu pracy,
bezpieczeństwo i higienę pracy,
zarządzanie zmianą,
komunikację,
dialog społeczny i rokowania zbiorowe,
oraz zasady wdrażania porozumienia.

Przyjęcie porozumienia wpisuje się w szerszą politykę UE. W 2022 r. Komisja Europejska zainicjowała Europejską Strategię Opieki, stanowiącą część wdrażania Europejskiego filaru praw socjalnych. Strategia ta wzywała do poprawy warunków pracy w usługach opiekuńczych i do wzmacniania rokowań zbiorowych oraz dialogu społecznego w tym sektorze.

W marcu 2024 r. Komisja przedstawiła plan działania na rzecz zwalczania niedoborów kadrowych i kompetencyjnych, który powstał we współpracy z państwami członkowskimi i partnerami społecznymi. EPSU i organizacje pracodawców aktywnie uczestniczyły w jego opracowywaniu.

Obecne porozumienie stanowi zatem konkretną i potrzebną odpowiedź na zagrożenia dla jakości i trwałości usług społecznych w Europie. To także sygnał, że sektor ten nie może być dłużej traktowany jako marginalny jego funkcjonowanie jest fundamentem sprawiedliwości społecznej i aktywności zawodowej milionów Europejczyków.