Parlament Europejski: algorytmy w pracy pod kontrolą człowieka. Sprawozdawcą był polski poseł

Parlament Europejski wezwał Komisję Europejską do przygotowania przepisów regulujących stosowanie sztucznej inteligencji oraz zarządzania algorytmicznego w miejscu pracy. Raport z inicjatywy ustawodawczej, przyjęty dużą większością głosów w trakcie sesji plenarnej 17 grudnia 2025 r., został przygotowany przez Andrzeja Bułę polskiego europosła z Europejskiej Partii Ludowej, pełniącego funkcję sprawozdawcy Parlamentu Europejskiego w tej sprawie.

Za przyjęciem raportu głosowało 451 europosłów, przeciw było 45, a 153 wstrzymało się od głosu. Dokument stanowi formalne wezwanie do Komisji Europejskiej do przedstawienia propozycji legislacyjnej dotyczącej zasad stosowania algorytmów i automatycznych systemów decyzyjnych w zatrudnieniu.

Parlament podkreśla, że rekrutacja oraz kluczowe decyzje dotyczące zatrudnienia nie mogą być podejmowane wyłącznie przez algorytm. Dotyczy to w szczególności rozpoczęcia i zakończenia stosunku pracy, przedłużenia lub nieprzedłużenia umowy, zmian wynagrodzenia oraz decyzji dyscyplinarnych. We wszystkich tych obszarach konieczna jest rzeczywista kontrola człowieka.

Europosłowie wskazują, że pracownicy powinni mieć prawo do uzyskania informacji i wyjaśnień dotyczących decyzji podejmowanych lub wspieranych przez systemy algorytmiczne. W przypadku naruszenia praw pracownika powinna istnieć możliwość żądania przeglądu decyzji, a nawet modyfikacji lub zaprzestania stosowania danego systemu.

Z raportu wynika postulat daleko idącej przejrzystości. Pracownicy powinni wiedzieć:

kiedy i w jakim celu stosowane są systemy algorytmiczne,

jakie dane są gromadzone i przetwarzane,

w jaki sposób algorytmy wpływają na warunki pracy,

jak zapewniony jest nadzór człowieka.

Parlament wskazuje także na konieczność konsultowania z pracownikami stosowania algorytmów przy decyzjach dotyczących wynagrodzeń, ocen, przydziału zadań czy organizacji czasu pracy. Wykorzystanie takich narzędzi nie może naruszać dobrostanu pracowników ani stwarzać zagrożeń dla ich zdrowia fizycznego i psychicznego.

Szczególnie mocno wybrzmiewa wątek ochrony prywatności. Europosłowie postulują zakaz przetwarzania danych dotyczących stanu emocjonalnego, psychologicznego lub neurologicznego pracowników, ich prywatnych rozmów, danych lokalizacyjnych poza godzinami pracy, informacji gromadzonych w czasie wolnym oraz danych związanych z wolnością zrzeszania się i rokowaniami zbiorowymi.

Głosowanie Parlamentu Europejskiego zostało jednoznacznie pozytywnie ocenione przez Europejską Konfederację Związków Zawodowych (EKZZ), która uznała je za wyraźny sygnał polityczny skierowany do Komisji Europejskiej.

Sekretarz generalna EKZZ Esther Lynch podkreśliła, że potrzeba wprowadzenia wiążących zasad dotyczących sztucznej inteligencji w pracy jest dziś oczywista:

„Potrzeba, aby Quality Jobs Act obejmował wiążące przepisy dotyczące SI w miejscu pracy, nie mogłaby być bardziej oczywista. Parlament Europejski wysłał polityczny sygnał, że nieuregulowana SI w pracy nie jest akceptowalna, a Komisja musi teraz przedstawić odpowiednie rozwiązania w ramach Quality Jobs Act.”

Jak zaznaczyła, w sytuacji gdy sztuczna inteligencja coraz silniej kształtuje miejsca pracy, jakość zatrudnienia nie może być pozostawiona przypadkowi, a kluczową rolę odgrywają silne rokowania zbiorowe, które mogą zapobiec nadmiernemu nadzorowi, intensyfikacji pracy i niepewności zatrudnienia.

Z kolei Isabelle Schömann, zastępczyni sekretarza generalnego EKZZ, wskazała na konieczność osadzenia przyszłych regulacji w prawach pracowniczych:

„Europejskie ramy prawne muszą zapewnić, że SI będzie przynosić korzyści wszystkim, opierając się na przejrzystości, odpowiedzialności i prawach pracowników w szczególności w celu zapobiegania dyskryminacji i uprzedzeniom algorytmicznym, nadmiernemu nadzorowi czy wykorzystaniu danych biometrycznych. Przedstawiciele pracowników muszą być informowani i konsultowani, a związki zawodowe mają realną rolę do odegrania poprzez dialog społeczny i rokowania zbiorowe przy wprowadzaniu SI w pracy.”

Po przyjęciu raportu Komisja Europejska ma trzy miesiące na odpowiedź albo przedstawi projekt legislacyjny zgodny z postulatami Parlamentu, albo uzasadni odmowę jego przygotowania.

Raport wpisuje się w szerszy kontekst istniejących regulacji unijnych, takich jak AI Act, RODO oraz dyrektywa o pracy platformowej, jednocześnie wskazując na lukę prawną w odniesieniu do algorytmicznego zarządzania w „tradycyjnych” miejscach pracy. Parlament wyraźnie sygnalizuje, że bez dodatkowych przepisów ochrona praw pracowników w dobie cyfryzacji pozostanie niewystarczająca.