Nowa ustawa o układach zbiorowych pracy coraz bliżej

7 października 2025 r. odbyła się Komisja Polityki Społecznej i Rodziny w sprawie rozpatrzenia rządowego projektu ustawy o układach zbiorowych pracy i porozumieniach zbiorowych (druk nr 1627). Komisja przyjęła obecny projekt  uwzględniając jedynie zmiany legislacyjne mające na celu doprecyzowanie projektu. Teraz projekt trafi do drugiego czytania.

Projekt ma na celu implementację do polskiego porządku prawnego unijnej dyrektywy w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w Unii Europejskiej, której termin wdrożenia upłynął w zeszłym roku, 15 listopada 2024 roku. Każde państwo członkowskie, w którym wskaźnik zasięgu rokowań zbiorowych jest poniżej progu 80 %, powinno ustanowić ramy sprzyjające rokowaniom zbiorowym po konsultacji z partnerami społecznymi albo w drodze porozumienia z nimi. W Polsce obecnie objętych jest układami zbiorowym pracy tylko około 15% pracowników.

Główne zmiany przewidziane w projekcie to uproszczenie procedury rejestracji układu zbiorowego pracy. Projekt przewiduje utworzenie ewidencji układów zbiorowych pracy, do której dokument będzie wpisywany. Obecnie układ ponadzakładowy musi zostać zarejestrowany w resorcie pracy, natomiast dokument zawarty na szczeblu zakładowym wymaga rejestracji w Państwowej Inspekcji Pracy. Do ewidencji wpisane zostaną nie tylko układy zbiorowe pracy, ale także inne porozumienia zbiorowe zawarte na podstawie przepisów prawa, oraz te porozumienia, które nie są oparte na ustawie, ale dotyczą warunków płacy, jeżeli zostaną zawarte przez organizację związkową i pracodawcę lub co najmniej dwóch pracodawców lub organizację pracodawców.

Nowe przepisy dopuszczają zawieranie układów zbiorowych pracy na czas określony i na czas nieokreślony. Jest to istotna zmiana, ponieważ na początku była mowa tylko o podpisywaniu tego typu dokumentów na czas określony. Kolejnym pozytywnym rozwiązaniem jest możliwość zawierania układów zbiorowych pracy z co najmniej dwoma lub więcej pracodawcami. W tej chwili ponadzakładowe układy zbiorowe pracy mogą być negocjowane i podpisywane jedynie z organizacjami pracodawców i regulują warunki pracy w wielu firmach lub w całej branży.

Projekt wprowadza także zmiany dotyczące generalizacji układu zbiorowego pracy. Minister, w drodze rozporządzenia, będzie mógł rozszerzyć, obowiązywanie ponadzakładowego układu zbiorowego pracy w części lub w całości na innych pracodawców nie objętych układem ponadzakładowym na wniosek organizacji pracodawców, co najmniej dwóch pracodawców lub organizacji związkowych, które ten układ zawarły. Może być to instrument, który zmieni wskaźnik objęcia rokowaniami zbiorowym i układami zbiorowym pracy w Polsce, ponieważ będzie można objąć układem także pracodawców, którzy nie są jego strona. 

Z projektu wynika także, że Rząd ma przyjąć plan działań na rzecz wspierania rokowań zbiorowych w terminie do dnia 31 grudnia 2025 r. Plan działań będzie miał na celu wspieranie warunków sprzyjających rokowaniom zbiorowym w Polsce. Państwo członkowskie ustanawia taki plan po konsultacji z partnerami społecznymi lub w drodze porozumienia z nimi, lub – na wspólny wniosek partnerów społecznych. W planie określa się jasny harmonogram i konkretne środki mające na celu stopniowe zwiększenie wskaźnika zasięgu rokowań zbiorowych, przy pełnym poszanowaniu autonomii partnerów społecznych.

Nowe przepisy mają wejść w życie po 14 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

arc