Upowszechnienie układów zbiorowych pracy od miesiąca w Sejmie

Nowa ustawa dotycząca upowszechnienia układów zbiorowych pracy i porozumień zbiorowych miała wejść w życie 1 stycznia 2025 roku, jednak jej wdrożenie zostało przesunięte. Na szczęście nie trafiła do kosza. Projekt ustawy jest od miesiąca w Sejmie. Czas więc na jego rychłe „odmrożenie”.

Projekt ustawy o układach zbiorowych pracy i porozumieniach zbiorowych został opracowany przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Rząd przyjął propozycję nowych przepisów i 21 sierpnia br. przesłał projekt do Kancelarii Sejmu.  

Na stronie Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej czytamy, że 19 sierpnia br. rząd przyjął projekt ustawy porządkującej przepisy o układach zbiorowych pracy, czyli projekt Ustawy o układach zbiorowych pracy i porozumieniach (druk 1627).

Projekt dostosowuje polskie prawo do dyrektywy UE w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w Unii Europejskiej. Zmiany wprowadzane ustawą były postulowane od lat.   

Ustawa określa zasady:

• zawierania, obowiązywania, ewidencjonowania i udostępniania układów zbiorowych pracy;
• ewidencjonowania i udostępniania porozumień zbiorowych;
• sporządzania i przekazywania sprawozdań w zakresie wskaźnika zasięgu rokowań zbiorowych;
• ustalania i aktualizacji Planu działania na rzecz wspierania rokowań zbiorowych.

Efektem regulacji ma być żywienie rokowań i zwiększenia zakresu stosowania porozumień zbiorowych. Przepisy mają na celu zrównoważenie zarówno oczekiwań związków zawodowych reprezentujących pracowników, jak również pracodawców i ich organizacji. Przygotowując projekt zrezygnowano ze skomplikowanej procedury rejestracyjnej i uwzględniono kwestię zwiększania dynamiki prowadzenia rokowań, poprzez ich coroczną ocenę. Projektowane rozwiązania uwzględniły również kwestię zawierania układów zbiorowych pracy na czas określony. Celem tego rozwiązania jest zachęcenie pracodawców do zawierania układów.

Określony czas obowiązywania układów spowoduje, że pracodawcy nie będą związani nimi w nieskończoność, jednocześnie będzie to mechanizm mobilizujący strony do podejmowania rokowań układowych i aktualizacji postanowień uzgodnionych przez strony układu.

Czym jest układ zbiorowy pracy? To instytucja zbiorowego prawa pracy. Akt, porozumienie społeczne, dzięki któremu pracodawcy mogą lepiej zarządzać zakładem pracy, a pracownicy (reprezentowani przez związek zawodowy) gwarantować sobie dodatkowe uprawnienia, jak np. więcej dni urlopowych czy okresowe podwyżki wynagrodzeń. Należy podkreślić, że postanowienia układu nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż powszechnie obowiązujące przepisy prawa pracy (tzw. zasada korzystności).

Art. 3 projektowanej ustawy określa, co znajduje się w układzie zbiorowym pracy, a mianowicie warunki, jakim powinna odpowiadać treść stosunków pracy lub innych stosunków prawnych będących podstawą wykonywania pracy zarobkowej. Dodatkowo w układzie można określić także sprawy nieuregulowane w przepisach prawa pracy w sposób bezwzględnie obowiązujący czyli np. takie, których nie ma w Kodeksie pracy i innych ustawach czy rozporządzeniach z zakresu prawa pracy. Układ zbiorowy pracy może obejmować sprawy dotyczące:

• wymiaru i norm czasu pracy;
• systemów i rozkładów czasu pracy;
• pracy w godzinach nadliczbowych;
• wymiaru urlopu wypoczynkowego;
• warunków wynagradzania;
• organizacji pracy;
• bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym zagrożeń psychospołecznych;
• przeciwdziałania naruszaniu godności i innych dóbr osobistych osób wykonujących pracę zarobkową, naruszaniu zasady równego traktowania w zatrudnieniu oraz mobbingowi;
• tworzenia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych;
• podnoszenia kwalifikacji zawodowych i urlopów szkoleniowych;
• godzenia życia zawodowego z życiem prywatnym;
• zarządzania wiekiem i aktywnego starzenia;
• prowadzenia dialogu społecznego, w tym trybu i warunków podejmowania rokowań, reprezentacji stron i udziału ekspertów.

Reasumując: Nowa ustawa upraszcza i przyspiesza proces rejestracji układów zbiorowych pracy – będą wymagały zgłoszenia jedynie do Krajowej Ewidencji Układów Zbiorowych Pracy i to w formie elektronicznej. Nowe przepisy przewidują korzystanie z pomocy mediatora podczas rokowań. Co więcej, układ będzie można zawrzeć na czas nieokreślony albo na czas określony z możliwością jego przedłużenia. Natomiast układy ponadzakładowe nie będą już musiały być zakładane przez organizacje pracodawców. Przewidziano bowiem, że mogą zostać zawarte przez co najmniej 2 pracodawców. Zgłoszenia takiego układu dokonuje bądź jeden pracodawca bądź organizacja pracodawców.

Artykuł powstał w ramach projektu „Razem bezpieczniej! Vademecum nowoczesnego działacza związkowego” z programu Fundusze Europejskie dla Pomorza 2021-2027. 

 #FunduszeUE  #FunduszeEuropejskie

www.solidarnosc.gda.pl