Nagroda im. Arthura Svenssona dla Aliaksandra Jaraszuka

Międzynarodowa Nagroda im. Arthura Svenssona za walkę na rzecz Praw Związków Zawodowych za rok 2025 została przyznana Aliaksandrowi Jaraszukowi, który poświęcił swoją osobistą wolność w imię prawa do organizowania się i prowadzenia działalności związkowej. Jaraszuk jest przewodniczącym Białoruskiego Kongresu Demokratycznych Związków Zawodowych (BKDP), wiceprzewodniczącym Międzynarodowej Konfederacji Związków Zawodowych (ITUC) oraz członkiem Rady Administracyjnej Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP). Od 2022 roku przebywa w więzieniu za bezkompromisową obronę podstawowych praw pracowniczych, praw człowieka i demokracji.

Białoruś jest uznawana za najmniej przyjazny dla pracowników kraj w Europie. Po sfałszowanych wyborach prezydenckich w 2020 roku sytuacja uległa dramatycznemu pogorszeniu.  Wolność słowa czy wolność zrzeszania się realnie tam nie istnieje. Niezależny ruch związkowy został zdelegalizowany, a pracownicy sprzeciwiający się reżimowi są zwalniani, nękani, poddawani przemocy policyjnej, arbitralnie zatrzymywani, torturowani lub „znikają”. To część strategii reżimu, mającej na celu eliminację niezależnych związków zawodowych i ruchów obywatelskich.

W ramach strategii obrony ruchu związkowego na Białorusi, Jaraszuk i jego współpracownicy złożyli w 2002 roku skargę do Komitetu MOP ds. Wolności Zrzeszania się. Rząd Białorusi nie poczynił postępów we wdrażaniu konwencji i nie zastosował się do zaleceń Komisji Śledczej MOP. Związek argumentował, że MOP musi zastosować artykuł 33 swojej konstytucji – co udało się osiągnąć w 2023 roku. Po raz drugi w historii MOP przyjęła rezolucję na podstawie artykułu 33, który umożliwia państwom członkowskim nakładanie poważnych sankcji wobec reżimu na Białorusi.

Wiosną 2022 roku Jaraszuk publicznie zaprotestował przeciwko udziałowi Białorusi w rosyjskiej inwazji na Ukrainę. W następstwie, jego biuro związkowe i dom zostały przeszukane, a sprzęt elektroniczny skonfiskowany. Jaraszuk został aresztowany i osadzony w areszcie pod zarzutem „zbiorowych działań rażąco naruszających porządek publiczny”. W listopadzie 2022 roku postawiono mu nowe zarzuty za nawoływanie do sankcji przeciwko Białorusi, a następnie skazano go na cztery lata więzienia za „zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego”. 21 kwietnia 2023 roku Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Białorusi wpisało go na „listę ekstremistów”.

W 2021 roku niezależny ruch związkowy na Białorusi, reprezentowany przez BKDP i związki członkowskie, został uhonorowany Nagrodą im. Arthura Svenssona za odważną walkę o demokrację i podstawowe prawa związkowe. W 2022 roku niezależne związki zawodowe zostały zdelegalizowane, a wielu działaczy związkowych, w tym Yaraszuk i jego współpracownicy, trafiło do więzienia lub musiało opuścić kraj.

Rząd białoruski nasila represje wobec niezależnych związków zawodowych i ich członków, ale Yaraszuk nie daje się zastraszyć ani uciszyć. Odmawia uległości, mimo że jego życie jest zagrożone. Reżim karze go za odwagę i próbuje uniemożliwić mu udział w pracach MOP oraz innych forach, na których mógłby apelować o przestrzeganie podstawowych praw.

Komitet Międzynarodowej Nagrody im. Arthura Svenssona uhonorował Aliaksandra Jaraszuka za jego determinację w wieloletniej walce o prawa pracownicze i związkowe.

https://www.svenssonstiftelsen.com/msz