tanowisko_Prezydium_KK_nr_4-25-1.pdf

Nazwa
Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” apeluje do strony rządowej o pilne podjęcie działań na rzecz ratyfikacji Zrewidowanej Europejskiej Karty Społecznej (ZEKS), podstawowego europejskiego instrumentu ochrony praw społecznych i pracowniczych.
Ratyfikacja ZEKS nie powinna być traktowana jako „techniczne” osiągnięcie minimum liczby artykułów i ustępów, lecz jako punkt wyjścia dla całościowego przemyślenia obowiązków państwa w zakresie praw człowieka drugiej generacji, tak aby prawa społeczne traktować z równą powagą jak prawa polityczne i obywatelskie, nie jako uznaniowe zobowiązania, ale jako miernik nowoczesnego państwa społecznego.
Brak ratyfikacji ZEKS od ponad dwóch dekad to wyraz niedocenienia znaczenia praw społecznych w polskiej polityce publicznej. Potrzebujemy zmiany myślenia. Prawa do godnych warunków pracy, ochrony zdrowia, zabezpieczenia społecznego, ochrony dzieci i młodzieży nie mogą być domeną aktów wykonawczych i uznaniowych decyzji, ale konstytucyjną i międzynarodową normą.
Polska ratyfikowała Europejską Kartę Społeczną 10 czerwca 1997 roku. Od tego czasu minęło ponad ćwierć wieku, wystarczająco dużo, by dokonać kolejnego kroku i zobowiązać się do standardów odpowiadających realiom XXI wieku.
Argument, że Polski „nie stać” na pełną ratyfikację ZEKS, jest dziś nieaktualny i nieakceptowalny. W ostatnich dwóch dekadach Polska zanotowała jeden z największych wzrostów PKB w Europie, poprawiła istotnie wskaźniki zatrudnienia i dochodu narodowego, a w wielu sektorach dorównuje już państwom, które ZEKS w pełni ratyfikowały. Nie możemy dłużej usprawiedliwiać inercji biedą państwa sprzed lat.
W dalszej części dokumentu NSZZ „Solidarność” przedstawia propozycję realistycznej ścieżki ratyfikacji ZEKS, która spełnia wymogi formalne, ale jednocześnie może stać się impulsem do szerszej dyskusji o społecznych obowiązkach państwa. Taka debata jest w Polsce od lat nieobecna, a jej brak osłabia nie tylko ochronę pracowników, ale także legitymację całego modelu gospodarczego.
W pierwszej kolejności chcemy zwrócić uwagę na trzy kompleksowe wyzwania, które są krytycznie ważne niezależnie od kwestii potrzeby ratyfikacji ZEKS.
Po pierwsze, chcemy zwrócić uwagę na konieczność uczynienia realnym prawa
do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy zatrudnieniu niepracowniczym.
Jest to konieczne w świetle Konstytucji RP mówiącej o tym, że każdy ma do nich prawo. Reforma w tym obszarze pozwoli także na ratyfikacje przykładowo art. 8 ust. 5 ZEKS.
Po drugie, konieczne jest wzmocnienie prawa pracowników do ułatwień w obszarze podnoszenia i modyfikacji kompetencji i kwalifikacji w obliczu zmiany technologicznej. Jest to kluczowe z polskiej perspektywy a równocześnie umożliwi ratyfikację art. 10 ust. 3 ZEKS.
Po trzecie, najwyższy czas, by Polska zadeklarowała, że prawo do godziwego wynagrodzenia stanowi jeden z filarów jej porządku społecznego i prawnego. Ratyfikacja art. 4 ust. 1 ZEKS, dotyczącego właśnie tej kwestii, byłaby czytelnym sygnałem, że Polska traktuje poważnie kwestie poziomu życia pracowników i realnej wartości wynagrodzeń.
W kontekście wieloletniego wzrostu gospodarczego oraz dyskusji o godności pracy i sprawiedliwym podziale owoców rozwoju, taki krok wydaje się nie tylko możliwy, ale wręcz oczekiwany. Godziwe wynagrodzenie to nie hasło, ale konkretne zobowiązanie państwa – do stworzenia warunków, w których praca pozwala na prowadzenie życia na odpowiednim poziomie.
Zwracamy uwagę, że istnieją postanowienia ZEKS, które oceniamy jako niemalże możliwe do natychmiastowej ratyfikacji, gdyż wymogi w nich określone są spełniane przez polskie ustawodawstwo i praktykę. Są to:
Art. 2 ust. 2
Art. 2 ust. 6
Art. 7 ust. 7
Art. 20 ust. 1
Art. 25 ust. 1
Art. 27 ust. 1
Art. 27 ust. 2
Art. 27 ust. 3
Art. 29 ust. 1
Jak pokazano powyżej, Polska dysponuje potencjałem instytucjonalnym
i gospodarczym umożliwiającym stopniową, a zarazem ambitną ratyfikację Zrewidowanej Europejskiej Karty Społecznej. Potrzebujemy realistycznej ścieżki dojścia do celu. Ścieżki zgodnej z wymogami formalnymi i opartej na rzetelnej analizie obecnego stanu prawa i praktyki. Brak ratyfikacji to nie obiektywna niemożność, lecz brak politycznej woli i instytucjonalnej refleksji. Czas to zmienić dla wzmocnienia praw społecznych, dla wiarygodności Polski jako państwa budującego społeczną gospodarkę rynkową. Ratyfikacja ZEKS jest w tym kontekście niezbędna.
Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność” działając na podstawie uprawnienia wynikającego z § 2 ust. 2 pkt a) Uchwały nr 15 XXVI KZD ws. trybu zgłaszania i przyjmowania projektów uchwał zwyczajnej sesji Krajowego Zjazdu Delegatów (zmieniona Uchwałą nr 9 XXVII KZD) postanawia zgłosić projekt zmiany zapisów punktu a) Uchwały Nr 6 XIX KZD ws. weryfikacji liczby delegatów.
Punkt a) otrzymuje brzmienie:
„Suma składki z Zarządu Regionu do Komisji Krajowej przychodząca w danym miesiącu musi być większa od kwoty wyliczonej następująco:
– 60% średniego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw z zyskiem w danym województwie z miesiąca poprzedzającego wpłatę do Komisji Krajowej (publikowanego przez GUS lub WUS) pomnożone przez 0,001 i pomnożone przez liczbę członków Związku płacących składki.”
Komisja Krajowa rekomenduje Krajowemu Zjazdowi Delegatów powyższą propozycję zmiany zapisu i apeluje do Delegatów na KZD o jej przyjęcie.
(do użytku służbowego)