Kategoria: 2025 – Prezydium

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, na wniosek Zarządu Regionu Pomorza Zachodniego NSZZ „Solidarność”, wyraża zgodę na użycie nazwy i znaku graficznego NSZZ „Solidarność”, na koszulkach dla uczestników V Biegu Niepodległości, który odbędzie się 11 listopada br. w Policach.

(do użytku służbowego)

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” dokonując oceny projektu ustawy o usłudze ePłatności przedstawia następujące postulaty:

• Wprowadzenie ustawowej gwarancji prawa do płatności gotówkowej.
• Włączenie rozwiązania gwarantującego Ochronę osób wykluczonych cyfrowo i seniorów.
• Zagwarantowanie transparentności przetwarzania danych przez BGK i Ministerstwo Cyfryzacji.
• Uznanie gotówki za element godności obywatelskiej i autonomii finansowej.
• Wprowadzenie obowiązku publikacji polityki prywatności i audytu decyzji ministra (art. 6).
• Skrócenie retencji danych, wprowadzenie katalog praw użytkownika i audytu zgodności z RODO (art. 7).

Prezydium KK NSZZ „Solidarność” przedstawia uwagi szczegółowe.

Art. 1 – Zakres regulacji
Projekt ustawy nie zawiera gwarancji równoległego dostępu do płatności gotówkowej, co może prowadzić do wykluczenia osób nieposiadających konta bankowego, dostępu do internetu lub kompetencji cyfrowych. Dodanie ust. 4 zapewni zgodność z zasadą dostępności usług publicznych oraz z art. 32 Konstytucji RP (zasada równości wobec prawa). Wprowadzenie takiego przepisu nie narusza logiki cyfryzacji, lecz chroni osoby, które z różnych przyczyn nie mogą korzystać z usług elektronicznych.

Prezydium Komisji Krajowej proponuje w art. 1 dodać ust. 4 o następującym brzmieniu:
„Ustawa nie wyłącza prawa do uiszczenia należności publicznej w formie gotówkowej, jeżeli podmiot publiczny przyjmuje taką formę płatności.”

 Art. 2 pkt 1 – Definicja „należność”
Projekt ustawy posługuje się pojęciem „należność” w sposób rozproszony, bez jednoznacznego określenia jego zakresu systemowego. Dodanie definicji „należności publicznej” jako lit. d pozwala uporządkować przedmiot regulacji, ułatwia interpretację przepisów w praktyce instytucjonalnej oraz zapewnia spójność z ustawami sektorowymi (np. o finansach publicznych, o postępowaniu egzekucyjnym w administracji). Taka definicja wzmacnia przejrzystość i ogranicza ryzyko rozszerzającej interpretacji przez podmioty publiczne.

Proponujemy dodanie w Art. 2 pkt 1 lit. d:
„należność publiczna – zobowiązanie pieniężne wynikające z przepisów prawa publicznego, w szczególności podatki, opłaty administracyjne, mandaty, należności komunalne oraz inne świadczenia pieniężne na rzecz podmiotów publicznych.”

Art. 3 – Funkcje usługi ePłatności
Projekt ustawy nie przewiduje żadnego mechanizmu reklamacyjnego ani procedury korekty błędnych transakcji. Brak takiego przepisu może prowadzić do sytuacji, w której użytkownik nie ma formalnej drogi dochodzenia roszczeń w przypadku omyłkowej płatności, błędu technicznego lub nieprawidłowego przypisania należności. Proponowany ustęp wprowadza minimalny standard ochrony konsumenckiej, zgodny z art. 144–146 ustawy o usługach płatniczych oraz praktyką bankową.

Proponujemy dodać ust. 3:
„Użytkownik ma prawo do złożenia reklamacji dotyczącej błędnie zrealizowanej płatności. Reklamacja powinna być rozpatrzona w terminie 30 dni od dnia jej złożenia.”

Art. 4 – Termin płatności
Proponujemy dodać ust. 3:
„W przypadku braku potwierdzenia autoryzacji z przyczyn niezależnych od użytkownika, za datę dokonania płatności uznaje się datę zainicjowania transakcji.”

Projekt nie uwzględnia sytuacji, w której potwierdzenie autoryzacji nie zostanie wygenerowane z przyczyn technicznych, mimo prawidłowego działania użytkownika. Brak takiego zabezpieczenia może prowadzić do uznania płatności za opóźnioną, co skutkuje sankcjami administracyjnymi lub finansowymi. Proponowany ustęp chroni użytkownika przed skutkami błędów systemowych i zapewnia zgodność z zasadą proporcjonalności oraz dobrą praktyką bankową.

Art. 5 – Uwierzytelnienie użytkownika
Proponowane zmiany:
dodać ust. 2:
„Proces uwierzytelnienia musi być zgodny z wymaganiami dostępności cyfrowej określonymi w ustawie z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych.”

Projekt ustawy nie uwzględnia wymogu dostępności cyfrowej w procesie uwierzytelnienia, co może prowadzić do wykluczenia osób z niepełnosprawnościami lub ograniczeniami poznawczymi. Dodanie ust. 2 zapewnia zgodność z obowiązującym prawem krajowym i unijnym oraz realizuje zasadę równego dostępu do usług publicznych. Wymóg dostępności powinien dotyczyć nie tylko interfejsu użytkownika, ale również mechanizmów identyfikacji i autoryzacji.

dodać ust. 3:
„Minister publikuje wykaz akceptowanych środków identyfikacji elektronicznej oraz ich poziomów bezpieczeństwa, wraz z informacją o zgodności z rozporządzeniem 910/2014 oraz ustawą o informatyzacji.”

Projekt ustawy precyzyjnie wskazuje podstawy prawne uwierzytelnienia, lecz nie uwzględnia dwóch kluczowych aspektów:

1. Dostępność cyfrowa: Brak odniesienia do ustawy o dostępności cyfrowej może prowadzić do wykluczenia osób z niepełnosprawnościami lub ograniczeniami poznawczymi. Proces uwierzytelnienia musi być zgodny z WCAG 2.1 oraz krajowymi standardami dostępności, co wynika z art. 6 ust. 1 ustawy z 4 kwietnia 2019 r.
2. Jawność i interoperacyjność środków identyfikacji: Projekt nie przewiduje publikacji wykazu akceptowanych środków identyfikacji elektronicznej, co może prowadzić do niejasności dla użytkowników i podmiotów publicznych. Proponowany ust. 3 zapewnia zgodność z art. 6 ust. 1 rozporządzenia eIDAS oraz umożliwia weryfikację zgodności z krajowymi i unijnymi standardami bezpieczeństwa.

Art. 6 – Zadania ministra właściwego do spraw informatyzacji
Proponujemy dodać:
ust. 3:
„Minister publikuje politykę prywatności oraz zasady przetwarzania danych w Platformie ePłatności w sposób przejrzysty i dostępny dla użytkownika.”

ust. 4:
„Decyzje ministra dotyczące zawieszenia, ograniczenia lub zmiany funkcjonalności usługi ePłatności podlegają opinii Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych oraz Najwyższej Izby Kontroli.”

Projekt ustawy w art. 6 precyzyjnie określa zadania techniczne i organizacyjne ministra, lecz nie przewiduje żadnych mechanizmów jawności, kontroli ani publikacji zasad przetwarzania danych. Brak takich przepisów może prowadzić do:

• Nieświadomego przetwarzania danych przez użytkowników, bez dostępu do polityki prywatności (naruszenie art. 13–14 RODO);
• Braku nadzoru nad decyzjami ministra, które mogą wpływać na dostępność i integralność usługi ePłatności (naruszenie zasady rozliczalności z art. 5 ust. 2 RODO);
• Ryzyka arbitralności w zakresie zawieszania lub ograniczania funkcjonalności, bez udziału niezależnych organów kontrolnych.

Dodanie ust. 3 i 4 zapewnia zgodność z przepisami o ochronie danych osobowych, wzmacnia przejrzystość działania administracji oraz umożliwia kontrolę instytucjonalną nad decyzjami o charakterze systemowym.

Projekt nie przewiduje obowiązku publikacji zasad przetwarzania danych ani mechanizmu kontroli decyzji ministra. Brak przejrzystości w zakresie polityki prywatności może prowadzić do nieświadomego przetwarzania danych przez użytkowników. Dodanie ust. 3 zapewnia zgodność z zasadą przejrzystości (art. 5 ust. 1 lit. a RODO). Ustęp 4 wprowadza instytucjonalny nadzór nad decyzjami ministra, co ogranicza ryzyko arbitralności i wzmacnia zaufanie obywateli do systemu ePłatności.

Art. 7 – Zakres danych gromadzonych w Platformie ePłatności
Treść projektu: Art. 7 ust. 1–2 przewiduje gromadzenie następujących danych:

• numer PESEL, identyfikatory użytkownika i należności, indywidualny numer rachunku bankowego, daty powstania i wymagalności należności, tytuł i kwota należności;
• imię, nazwisko, data urodzenia użytkownika, dane osoby trzeciej (jeśli płatność dokonywana jest na jej rzecz), firma (jeśli użytkownik jest przedsiębiorcą), status płatności.

Proponujemy:
w Art. 7 ust. 2 pkt 2 – dodać warunek:
„…jeżeli osoba ta wyraziła uprzednią zgodę na przetwarzanie danych osobowych w ramach usługi ePłatności.”

w Art. 7 ust. 4 – skrócić okres retencji danych do 2 lat, z możliwością przedłużenia wyłącznie w przypadku postępowania administracyjnego, sądowego lub obowiązku archiwizacji.

dodać ust. 5:
„Użytkownik usługi ePłatności ma prawo do dostępu do danych osobowych, ich sprostowania, usunięcia, ograniczenia przetwarzania, wniesienia sprzeciwu oraz wniesienia skargi do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych.”

dodać ust. 6:
„Minister właściwy do spraw informatyzacji podlega cyklicznemu audytowi zgodności przetwarzania danych osobowych w Platformie ePłatności, przeprowadzanemu przez Prezesa UODO lub Najwyższą Izbę Kontroli. Wyniki audytu są publikowane w Biuletynie Informacji Publicznej.”

Szczegółowe uzasadnienie:

1. Zasada minimalizacji danych (art. 5 ust. 1 lit. c RODO)
   Projekt ustawy przewiduje gromadzenie szerokiego katalogu danych osobowych, w tym danych osób trzecich, bez jednoznacznego ograniczenia celu ich przetwarzania. Brak mechanizmu selekcji danych narusza zasadę minimalizacji, zgodnie z którą dane powinny być „adekwatne, stosowne oraz ograniczone do tego, co niezbędne”.

2. Zgoda osoby trzeciej (art. 6 ust. 1 lit. a RODO)
   Przetwarzanie danych osoby, na rzecz której dokonywana jest płatność, bez jej uprzedniej zgody, może być nielegalne. Ustawa powinna jednoznacznie wskazywać, że dane osoby trzeciej mogą być przetwarzane wyłącznie po wyrażeniu zgody lub na podstawie innej przesłanki legalności.

3. Retencja danych (art. 5 ust. 1 lit. e RODO)
   Brak określonego okresu przechowywania danych osobowych narusza zasadę ograniczenia przechowywania. Proponowany limit 2 lat jest zgodny z praktyką instytucjonalną i pozwala na realizację obowiązków publicznych bez nadmiernego ryzyka dla prywatności.

4. Prawa użytkownika (art. 15–22 RODO)
   Projekt nie zawiera katalogu praw użytkownika w zakresie danych osobowych. Brak takiego przepisu może prowadzić do nieświadomości obywateli co do przysługujących im uprawnień. Dodanie ust. 5 zapewnia zgodność z RODO i wzmacnia zaufanie do systemu.

5. Audyt administratora danych (art. 24 ust. 1 RODO)
   Minister jako administrator danych powinien podlegać cyklicznemu audytowi zgodności, przeprowadzanemu przez niezależny organ. Brak takiego mechanizmu może prowadzić do niekontrolowanego rozszerzania zakresu przetwarzania danych. Ustęp 6 wprowadza instytucjonalny nadzór i zapewnia przejrzystość działań administracyjnych.

Art. 8 – Udostępnianie usługi ePłatności i przekazywanie danych
Proponujemy:
dodać ust. 4:
„Minister właściwy do spraw informatyzacji podlega cyklicznemu audytowi zgodności przetwarzania danych osobowych, przeprowadzanemu przez Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych lub Najwyższą Izbę Kontroli. Wyniki audytu są publikowane w Biuletynie Informacji Publicznej.”

dodać ust. 5:
„Minister publikuje politykę prywatności oraz zasady przetwarzania danych w Platformie ePłatności w sposób przejrzysty i dostępny dla użytkownika.”

Projekt w obecnym brzmieniu dopuszcza przekazywanie danych osobowych użytkowników między podmiotami publicznymi, ministrem oraz instytucjami finansowymi, bez wskazania mechanizmów kontroli, przejrzystości ani ograniczeń celu przetwarzania. Taki model rodzi ryzyko naruszenia art. 5 ust. 1 lit. a–e oraz art. 13–14 RODO, w szczególności w zakresie:

• Zasady przejrzystości i legalności: Brak obowiązku publikacji polityki prywatności może prowadzić do nieświadomego przetwarzania danych przez użytkowników.
• Zasady ograniczenia celu i retencji: Przekazywanie danych do wielu podmiotów bez określenia zakresu i celu może skutkować ich wtórnym wykorzystaniem.
• Zasady rozliczalności: Brak audytu instytucjonalnego nad ministrem jako administratorem danych narusza wymóg wykazania zgodności z RODO (art. 24 ust. 1).
• Zasady minimalizacji: Projekt nie przewiduje ograniczenia zakresu danych przekazywanych do organizacji płatniczych, co może prowadzić do nadmiarowego przetwarzania.

Dodanie ust. 4 i 5 zapewnia zgodność z przepisami o ochronie danych osobowych, wzmacnia zaufanie obywateli do systemu ePłatności oraz wprowadza niezbędne mechanizmy kontroli instytucjonalnej.

Art. 9 – Ogólne warunki świadczenia usługi ePłatności i procedura wnioskowa
Proponujemy:
dodać ust. 11:
„Minister właściwy do spraw informatyzacji publikuje w Biuletynie Informacji Publicznej kwartalny wykaz podmiotów publicznych, którym udzielono zgody na świadczenie usługi ePłatności, wraz z datą jej udzielenia, zakresem integracji oraz informacją o ewentualnym cofnięciu zgody.”

dodać ust. 12:
„Minister publikuje roczny raport dotyczący funkcjonowania usługi ePłatności, zawierający w szczególności: liczbę złożonych wniosków, liczbę odmów i cofnięć zgody, liczbę reklamacji, wskaźniki dostępności systemu oraz incydenty związane z cyberbezpieczeństwem.”

Projekt ustawy w art. 9 szczegółowo reguluje procedurę wnioskową, lecz nie przewiduje żadnego mechanizmu jawności ani sprawozdawczości instytucjonalnej. Brak publikacji wykazu podmiotów publicznych oraz raportów operacyjnych może prowadzić do braku przejrzystości, utrudniać kontrolę społeczną i ograniczać możliwość oceny skuteczności wdrożenia usługi ePłatności. Proponowane ustępy:

• Wzmacniają rozliczalność ministra jako organu decyzyjnego, zgodnie z zasadą transparentności działania administracji publicznej (art. 61 Konstytucji RP);
• Umożliwiają monitoring wdrożenia usługi przez związki zawodowe, organizacje społeczne i media, co jest szczególnie istotne w kontekście ochrony interesu publicznego;
• Zapewniają zgodność z dobrymi praktykami zarządzania usługami cyfrowymi, w tym z wytycznymi OECD i Komisji Europejskiej dotyczącymi otwartości danych publicznych.

Art. 10 – Ewidencja należności
Proponujemy dodać ust. 2:
„Ewidencja należności prowadzona w Platformie ePłatności musi być zgodna z zasadami rachunkowości publicznej oraz umożliwiać eksport danych do systemów finansowo-księgowych podmiotu publicznego.”

Brak odniesienia do zgodności z systemami finansowo-księgowymi może prowadzić do rozbieżności między ewidencją w Platformie a dokumentacją budżetową JST. Proponowany ustęp zapewnia interoperacyjność, zgodność z ustawą o rachunkowości oraz ułatwia kontrolę finansową.

Art. 11 – Role BGK i podmiotów publicznych
Proponujemy dodać ust. 4:
„BGK publikuje politykę przetwarzania danych osobowych oraz zasady bezpieczeństwa transakcji w sposób przejrzysty i dostępny dla użytkownika.”

Projekt nie przewiduje obowiązku informacyjnego BGK wobec użytkowników, mimo że pełni funkcję agenta rozliczeniowego. Dodanie ust. 4 zapewnia zgodność z RODO i wzmacnia przejrzystość działania instytucji finansowej.

Art. 12 – Umowa z BGK i wynagrodzenie
Proponujemy dodać ust. 10:
„Minister publikuje roczny raport dotyczący kosztów obsługi transakcji przez BGK, zawierający liczbę transakcji, łączną kwotę wynagrodzenia, wskaźniki dostępności oraz incydenty techniczne.”

Brak jawności kosztów obsługi transakcji może prowadzić do niekontrolowanego wzrostu wydatków publicznych. Proponowany ustęp zapewnia rozliczalność finansową i umożliwia ocenę efektywności umowy z BGK.

Art. 13 – Dotacje celowe dla jednostek samorządu terytorialnego
Proponujemy:
dodać ust. 5:
„Minister publikuje wykaz jednostek samorządu terytorialnego, którym udzielono dotacji, wraz z kwotą przyznanych środków, zakresem finansowania oraz datą zawarcia umowy.”

Brak jawności w zakresie przyznanych dotacji może prowadzić do nierównego traktowania JST. Proponowany ustęp zapewnia przejrzystość i zgodność z zasadą równego dostępu do środków publicznych.

dodać ust. 6:
„Minister publikuje roczny raport dotyczący wykorzystania środków z dotacji, zawierający zestawienie wypłat, stopień realizacji celów integracyjnych oraz ewentualne decyzje o zwrocie środków.”

Projekt ustawy przewiduje mechanizm dotacyjny, lecz nie zapewnia żadnej jawności w zakresie przyznanych środków ani sprawozdawczości z ich wykorzystania. Brak takich przepisów może prowadzić do:

• Braku przejrzystości w alokacji środków publicznych, co narusza zasadę jawności finansów publicznych (art. 33 ustawy o finansach publicznych);
• Ograniczenia kontroli społecznej i instytucjonalnej, zwłaszcza w kontekście równego traktowania JST;
• Trudności w ocenie efektywności wdrożenia integracji teleinformatycznej, co może skutkować nieoptymalnym wykorzystaniem środków budżetowych.

Proponowane ustępy zapewniają zgodność z zasadą gospodarności, przejrzystości i rozliczalności, a także umożliwiają związkom zawodowym i obywatelom monitorowanie procesu wdrażania usługi ePłatności w mniejszych gminach.

Art. 14 – Powierzenie zadań
Proponujemy dodać ust. 4:
„Minister publikuje roczny raport dotyczący realizacji powierzonych zadań, zawierający liczbę rozpatrzonych wniosków, zawartych umów, wypłaconych środków oraz decyzji o zwrocie dotacji.”

Brak sprawozdawczości z realizacji powierzonych zadań ogranicza kontrolę społeczną i instytucjonalną. Proponowany ustęp zapewnia zgodność z zasadą gospodarności i jawności działania administracji.

Art. 15 – Przepisy przejściowe
Proponujemy dodać ust. 4:
„Minister publikuje wykaz podmiotów, którym cofnięto zgodę na świadczenie usługi ePłatności, wraz z uzasadnieniem decyzji, w Biuletynie Informacji Publicznej.”

Projekt przewiduje automatyczne uznanie podmiotów za uprawnione oraz procedurę cofnięcia zgody, ale nie zapewnia jawności tych decyzji. Brak publikacji wykazu cofnięć może prowadzić do niejasności instytucjonalnej, braku odpowiedzialności oraz ograniczenia kontroli społecznej. Proponowany ustęp zapewnia przejrzystość, zgodność z zasadą jawności działania administracji publicznej (art. 61 Konstytucji RP) oraz umożliwia JST i obywatelom weryfikację decyzji ministra.

Prezydium KK NSZZ „Solidarność” podkreśla, że Projekt ustawy o ePłatnościach (UD287) należy postrzegać jako element szerszego procesu legislacyjnego, który prowadzi do ograniczenia płatności gotówkowych oraz zwiększenia centralizacji danych finansowych obywateli. Choć projekt nie zakazuje gotówki wprost, jego konstrukcja systemowa i brak gwarancji równoległego dostępu do płatności tradycyjnych budzą uzasadnione obawy.

Szczególnie niepokojące są przepisy art. 6 i 7 projektu, które wprowadzają mechanizmy instytucjonalnej kontroli nad przetwarzaniem danych płatniczych:

Art. 6 – Zadania ministra właściwego do spraw informatyzacji
Minister określa zasady funkcjonowania usługi ePłatności, w tym sposób przetwarzania danych i wystawiania dowodów płatności. Dowód płatności jest wystawiany z użyciem kwalifikowanej pieczęci elektronicznej ministra, co oznacza trwałe powiązanie transakcji z tożsamością obywatela.

Prezydium KK stwierdza, że brakuje obowiązku publikacji polityki prywatności, audytu decyzji oraz mechanizmów kontroli społecznej.

Art. 7 – Zakres danych przetwarzanych w ramach usługi
Projekt przewiduje przetwarzanie danych osobowych, identyfikatorów transakcji, danych odbiorcy i płatnika, a także danych technicznych.

Zdaniem Prezydium KK brak jest wyraźnego obowiązku uzyskania zgody osoby trzeciej na przetwarzanie danych. Ponadto nie określono maksymalnego okresu retencji danych — co może prowadzić do ich przechowywania bezterminowo. Zauważamy brak katalogu praw użytkownika zgodnego z RODO oraz niezależnego audytu zgodności przetwarzania danych.

W połączeniu z obowiązującymi już przepisami ograniczającymi płatności gotówkowe (np. art. 22p ustawy o PIT, art. 15d ustawy o CIT, projektowane rozporządzenie UE o limitach transakcji gotówkowych), projekt ePłatności stanowi kolejny krok w kierunku:

• formalizacji wyjątków dla gotówki;
• stygmatyzacji osób nieposiadających konta bankowego;
• marginalizacji gotówki jako środka płatniczego;
• zwiększenia instytucjonalnego nadzoru nad zachowaniami finansowymi obywateli.

Odniesienie do rozporządzenia eIDAS (UE nr 910/2014)
Projekt ustawy o ePłatnościach (UD287) opiera się na strukturze identyfikacji elektronicznej i usług zaufania, której ramy zostały określone w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 910/2014 z dnia 23 lipca 2014 r. w sprawie identyfikacji elektronicznej i usług zaufania w odniesieniu do transakcji elektronicznych na rynku wewnętrznym (tzw. eIDAS).

NSZZ „Solidarność” postuluje:

• Wprowadzenie odniesień do rozporządzenia eIDAS wprost w treści ustawy o ePłatnościach.
• Zapewnienie zgodności z art. 25, 32, 35 i 44 rozporządzenia eIDAS.
• Ustanowienie niezależnego nadzoru nad usługą ePłatności oraz obowiązku publikacji polityki prywatności.
• Uznanie prawa do płatności gotówkowej jako równoległego i równoprawnego mechanizmu — zgodnie z zasadą proporcjonalności i dostępności usług publicznych.

 

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” wyraża negatywną opinię wobec części proponowanych rozwiązań projektu rozporządzenia w sprawie zasad gospodarki finansowej Funduszu Pracy.

1. Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” stanowczo podkreśla, że pracownicy publicznych służb zatrudnienia powinni otrzymywać godne wynagrodzenie i to włącznie z dodatkami.
   Jednak zasadniczym błędem projektu jest przesunięcie ciężaru finansowego z ochrony beneficjentów Funduszu Pracy na zabezpieczenie kosztów administracyjnych instytucji rynku pracy. Proponowane pomniejszenie środków przeznaczanych na zadania fakultatywne o kwoty dodatków motywacyjnych dla pracowników wojewódzkich i powiatowych urzędów pracy oraz OHP prowadzi do realnego ograniczenia puli środków kierowanych na aktywizację bezrobotnych i poszukujących pracy. W praktyce oznacza to zmniejszenie dostępności instrumentów wsparcia dla osób pozostających bez zatrudnienia. Nie akceptujemy zmiany konstrukcji wydatkowania środków Funduszu Pracy rozporządzeniem i postulujemy właściwe sformułowanie planu finansowego Funduszu Pracy na kolejny rok, który powinien przeznaczać większą część rosnących przychodów (wzrost o 2,64 mld zł) na aktywizację zawodową oraz na wynagrodzenia i dodatki. Nadwyżka końcowa w prognozowanej kwocie 27,8 mld zł na koniec 2026 roku z pewnością umożliwi faktycznie realizowanie tychże zadań.

2. Dodatkowe ryzyko nowego projektu rozporządzenia wiąże się z włączeniem do algorytmu podziału środków kategorii „osób poszukujących pracy”. Zmiana ta może prowadzić do przesunięć w alokacji środków na rzecz województw z dużymi aglomeracjami, kosztem regionów dotkniętych wysokim, strukturalnym bezrobociem. Oznacza to potencjalne osłabienie ochrony osób najbardziej zagrożonych wykluczeniem z rynku pracy.

Podsumowując, projekt rozporządzenia nie zapewnia właściwej ochrony beneficjentów Funduszu Pracy. Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” apeluje o ponowne przeanalizowanie projektu i przywrócenie priorytetu finansowania działań bezpośrednio skierowanych do osób bezrobotnych i poszukujących pracy.

(do użytku służbowego)

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” pozytywnie opiniuje poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zaproponowana w projekcie zmiana polega na dodaniu do zbioru świadczeń wolnych od podatku dochodowego świadczenia ratowniczego, przysługującego strażakom Ochotniczej Straży Pożarnej, przyznanych na podstawie art. 16 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o ochotniczych strażach pożarnych (Dz. U. z 2025 r. poz. 244), tj. z tytułu wysługi lat w OSP.

Omawiane świadczenie jest formą szczególnego uhonorowania bezinteresownej, długoletniej służby strażaków Ochotniczej Straży Pożarnej, co zasługuje na aprobatę.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” ocenia pozytywnie kierunek projektowanych zmian ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy oraz niektórych innych ustaw (UD283), mających na celu wzmocnienie rangi Państwowej Inspekcji Pracy i możliwości jej działań w przypadku konkretnych przypadków sytuacji patologicznego zatrudnienia.

Prezydium KK NSZZ „Solidarność” jednocześnie podkreśla, że projekt ustawy w obecnym kształcie jest na tyle niespójny i niejasny, że zdecydowanie wymaga szczegółowych konsultacji w Radzie Dialogu Społecznego. Wobec nowych zadań PIP, Prezydium KK postuluje także konieczność zapewnienia odpowiedniego finansowania PIP, aby inspektorzy pracy mogli w sposób aktywny realizować cele projektowanej ustawy.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” zauważa, że projekt ustawy stanowi element zmiany realizacji kamienia milowego A71G Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO) poprzez jednostronne odstąpienie przez rząd RP od objęcia ubezpieczeniem emerytalno-rentowym wszystkich umów cywilnoprawnych. Krok ten jednoznacznie ocenialiśmy negatywnie podczas konsultacji III rewizji KPO. Tę opinię podtrzymujemy. W naszej ocenie odejście od poprzedniego brzmienia kamienia milowego nie pozwoli na systemową zmianę obecnej, częściowo patologicznej, struktury rynku pracy i na zaprzestanie promowania optymalizacji podatkowej, wpływającej negatywnie na długofalową stabilność systemu ubezpieczeń społecznych. Ta zmiana kamienia milowego, wynikająca jedynie z przyczyn politycznych nie została poddana konsultacji z partnerami społecznymi w ramach Rady Dialogu Społecznego, co należy uznać za rażące naruszenie zasad dialogu społecznego, co także pokazuje niezdolność rządu do perspektywicznego spojrzenia na wyzwania polskiego rynku pracy.

Po przeanalizowaniu przedstawionego projektu ustawy nie uważamy, iż przyczyni się on do kompleksowej reformy mającej zapewnić wyraźne ograniczenie segmentacji rynku pracy co zapowiedziano w KPO (A.4.7). Prezydium zdecydowanie podkreśla, że walka z segmentacją rynku pracy powinna zawierać rozwiązania prawne, które gwarantują przekształcenie umów cywilnoprawnych w umowę o pracę w sytuacji istnienia przesłanek wynikających z art. 22 kodeksu pracy i zwraca uwagę, że rząd powinien równolegle przygotować zmiany, które wyrównają obciążenia publicznoprawne (składki na FUS oraz podatki) pomiędzy zatrudnieniem pracowniczym a niepracowniczym.

Proponowane w projekcie zmiany nie przyniosą na rynku pracy zmiany, której oczekuje Komisja Europejska tj. zmniejszenie dualizacji rynku pracy i ograniczenia nadużywania niepracowniczych podstaw zatrudnienia w Polsce. W naszej ocenie warunkiem trwałej normalizacji sytuacji na rynku pracy jest także:

– wycofanie zwolnienia z obowiązku opłacania składki na FUS w przypadku umów cywilnoprawnych zawieranych z osobami poniżej 26. roku życia, które się uczą.

– pilną modyfikację mechanizmów „małego ZUS” oraz „ulgi na start” w przypadku samozatrudnienia, tak aby nie stanowiły one bodźca do pozornego wypychania z „etatów”.

Pomimo powyższej krytycznej oceny działania rządu RP w odniesieniu do zmiany kamienia milowego, uważamy, że każda propozycja wzmocnienia pozycji osoby wykonującej pracę zarobkową, a zwłaszcza dotycząca sfery, w której praktyka od lat wykazuje istnienie daleko idących nieprawidłowości zyskuje poparcie NSZZ „Solidarność”. Zagadnienie nadużywania umów cywilnoprawnych, a zwłaszcza zastępowanie nimi umów o pracę, w szczególności wówczas, gdy faktycznie łącząca strony relacja wypełnia przesłanki wskazane w art. 22 § 1 k.p. jest szczególnie dotkliwe dla zatrudnionych.

W ocenie Prezydium KK rozwiązania zawarte w projekcie budzą liczne wątpliwości wymagające wyjaśnienia.

Z projektu powinno wyraźnie wynikać, że błędna decyzja inspektora pracy nie będzie obciążać osoby zatrudnionej. Ustawa nie odnosi się do skutków odmiennej kwalifikacji umowy dokonanej przez sąd powszechny od kwalifikacji umowy określonej w decyzji inspektora Państwowej Inspekcji Pracy. Jeśli sąd pracy nie uzna umowy zawartej przez strony za umowę o pracę powstaną wątpliwości co do rozliczeń należności, które zostały wypłacone w czasie trwania sporu sądowego osobie wykonującej pracę, np. wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego, wynagrodzenie i dodatek za nadgodziny itd. Nie jest jasne, czy w takim przypadku podmiot zatrudniający nie uznany przez sąd za pracodawcę mógłby żądać zwrotu wypłaconego wynagrodzenia lub innych świadczeń związanych z pracą jako nienależnie pobranych. Kwestia ta, wymaga wyraźnego rozstrzygnięcia i nie obciążania konsekwencjami takiej sytuacji osoby wykonującej pracę.

Kolejną nierozstrzygniętą kwestią jest rozwiązanie, w czasie sporu sądowego, stosunku pracy i wydanie świadectwa pracy, w razie uznania przez sąd pracy, że nie było przesłanek do wydania przez inspektora pracy decyzji stwierdzającej istnienie stosunku pracy. Powstaje wątpliwość, jak należałoby w takim przypadku traktować nie tylko świadectwo pracy, ale i dokumentację pracowniczą wytworzoną w trakcie trwania sporu sądowego, już po uzyskaniu rozstrzygnięcia, że stosunek pracy nie istniał.

Projekt nie wprowadza domniemań materialnych ani procesowych, co stanowi jedną z jego podstawowych słabości i sugeruje instrumentalne wprowadzenie kamienia milowego KPO, zamiast realnej reformy. Za nierealistyczne uznajemy założenie, że sama decyzja administracyjna PIP (stwierdzająca istnienie stosunku pracy) ograniczy dualizację rynku pracy bez zmian w rozkładzie ciężaru dowodu. Proponujemy wprowadzenie negatywnych konsekwencji dowodowych za nieprzedłożenie dokumentów znajdujących się u pracodawcy (np. grafiki, dane z systemów): „Nieprzedłożenie bez usprawiedliwienia dokumentów lub danych, do których przedłożenia pracodawca został zobowiązany, pozwala sądowi przyjąć za ustalone twierdzenia strony przeciwnej co do faktów, które dokumenty te miały potwierdzać.”

Z przepisów ustawy powinno wynikać wyraźnie, że „osoba, której praw i obowiązków dotyczy decyzja” to także osoba prowadząca działalność na własny rachunek, jeśli praca miała cechy z art. 22 § 1 k.p. Z nowododanego do art. 34 ustawy ust. „5a. wynika, że od decyzji okręgowego inspektora pracy, o której mowa w art. 11 pkt 7a, podmiotowi kontrolowanemu lub osobie, której praw i obowiązków dotyczy decyzja, przysługuje odwołanie do Głównego Inspektora Pracy”.

Z projektu ustawy nie wynika wyraźnie czy decyzja inspektora stwierdzająca istnienie stosunku pracy miałaby dotyczyć także wcześniejszego okresu, tj. od dnia rozpoczęcia pracy. Z projektu wynika, że decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu w zakresie skutków, jakie przepisy prawa pracy wiążą z nawiązaniem stosunku pracy oraz obowiązkami w zakresie podatków i ubezpieczeń społecznych powstałymi od dnia jej wydania (projektowany art. 34 ust. 2d). Projektowany ust. 2e przewiduje, że „Wykonanie decyzji (…) podlega wstrzymaniu w zakresie skutków, jakie przepisy prawa wiążą z: 1) obowiązkami w zakresie podatków powstałymi przed dniem wydania decyzji, 2) obowiązkami w zakresie ubezpieczeń społecznych powstałymi przed dniem wydania decyzji – do dnia upływu terminu na wniesienie odwołania, a w przypadku wniesienia odwołania do dnia prawomocnego orzeczenia sądu.”. Brak wyraźnego przepisu w tej kwestii rodzi wątpliwości co do roszczeń pracowniczych od dnia zawarcia umowy do dnia wydania decyzji przez inspektora pracy (np. staż urlopowy, nadgodziny, dodatki, odprawy).

Projekt posługuje się sformułowaniem „wszelkie informacje zgromadzone przez ZUS” (zmiana art. 14 ust. 2 pkt 3 ustawy). W naszej ocenie to za szerokie i ryzykowne określenie, dlatego postulujemy wprowadzenie zamkniętego katalogu danych, który byłby spójny z nowym art. 50 ust. 13a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zamiast klauzul ogólnych.

Projekt przewiduje, że szczegółowy zakres i warunki techniczne ustala „porozumienie” ZUS–PIP–KAS (art. 68ac ust. 3). W naszej ocenie będzie to akt wewnętrzny, który nie zastąpi normy ustawowej. Postulujemy przenieść zakres danych, logowanie dostępu i profile uprawnień do ustawy lub rozporządzenia PRM z art. 16 ustawy o PIP.

Na marginesie należy dodać, że projekt zawiera także błędy stylistyczne i techniczne. Chociażby w projektowanym art. 11 ust. 7a zawarto sformułowanie „istnienia stosunku pracy w sytuacji kiedy zawarto umowę cywilnoprawną w warunkach, w których zgodnie z art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, powinna być zawarta umowa o pracę;”, a można byłoby użyć sformułowania „istnienia stosunku pracy w razie zawarcia umowy cywilnoprawnej w warunkach, w których zgodnie z art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, powinna zostać zawarta umowa o pracę;”.

Z art. 10 projektu ustawy wynika, że Główny Inspektor Pracy najpóźniej do dnia 31 marca 2025 r. przedłoży ministrowi właściwemu do spraw pracy strategię, raport z audytu, zarządzenie i porozumienie, o którym mowa odpowiednio w art. 8–10. Wydaje się, że w przepisie błędnie wskazano rok 2025 r. Główny Inspektor Pracy nie będzie miał możliwości wykonania tego obowiązku, chyba że przeniesie się w czasie.

Podsumowując, NSZZ „Solidarność” podtrzymuje obawy dotyczące marginalnego wpływu proponowanego rozwiązania prawnego na pożądaną zmianę struktury rynku pracy, co z pewnością nie jest tym co oceniamy jako możliwość skutecznego ograniczenia jego segmentacji, a więc realizacji zobowiązań w ramach KPO.

 

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” przedstawia opinię do projektu rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie Krajowego Funduszu Szkoleniowego.

1. W zakresie rozpowszechnionej elektronizacji postępowania, w § 2 wskazano, że wniosek o dofinansowanie działań ze środków KFS składany jest w powiatowym urzędzie pracy. W praktyce jest już standardem możliwość składania takiego wniosku elektronicznie, stąd Prezydium KK NSZZ „Solidarność” proponuje dodać ustęp w § 2, że wnioski mogą być składane w formie papierowej lub elektronicznej za pośrednictwem systemu teleinformatycznego ministerstwa.
2. Ponadto Prezydium KK proponuje uzupełnienie w § 6 ust. 1 pkt 9 projektu, odnoszącego się ogólnie do kontroli wykonywania umowy poprzez wskazanie, że: „Kontrola obejmuje w szczególności prawo wglądu do dokumentacji finansowej i szkoleniowej, żądanie udzielenia wyjaśnień na piśmie oraz możliwość przeprowadzenia wizytacji w miejscu realizacji usługi kształcenia ustawicznego.”

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” pozytywnie ocenia cel zaproponowanych zmian w projekcie ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (UD116), którym jest uszczelnienie systemu podatkowego oraz dążenie do realizacji zasady sprawiedliwości podatkowej.

Zaproponowane w projekcie rozwiązania w większości będą miały pozytywny wpływ na dochody sektora finansów publicznych, a niektóre mają charakter uzupełniający/precyzujący lub poprawiający jakość przepisów podatkowych.

Jednocześnie Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” wyraża wątpliwości co do niektórych rozwiązań, w szczególności dotyczących ulgi mieszkaniowej.

Zmiana dotycząca tzw. ulgi mieszkaniowej przewiduje, że ze zwolnienia skorzystają tylko ci podatnicy, którzy nie posiadają w tym samym czasie innego domu, mieszkania ani prawa o charakterze mieszkaniowym. Wyjątki będą bardzo ograniczone. Zasada ta nie obejmie nieruchomości uzyskanych w spadku oraz jednej nieruchomości objętej współwłasnością małżeńską. Te osoby nadal będą mogły skorzystać z ulgi mieszkaniowej.

Nowe ograniczenia będą miały zastosowanie niezależnie od tego, iż podatnik przeznaczy pieniądze ze sprzedaży nieruchomości na cel zaspokajający potrzeby mieszkaniowe. Oznacza to, że podatnik nie będzie mógł mieć innego domu lub mieszkania również wtedy, gdy w ramach ulgi pieniądze przeznaczy ze sprzedaży nieruchomości na remont, rozbudowę lub nadbudowę lokum, w którym mieszka. Dodatkowo prawo do ulgi zostanie ograniczone dla rodzin, które chciałyby np. sprzedać większe mieszkanie i kupić kilka mniejszych dla siebie i dzieci, zrobić remont/generalną przebudowę i później sprzedać, co zasługuje na negatywną ocenę.

Zgodnie z opiniowanym projektem podatnik, który posiada mieszkanie, będzie mógł mimo to skorzystać z ulgi, jeżeli:

• przekaże posiadane nieruchomości lub prawa swoim dzieciom bądź wnukom,

• zdecyduje się oddać je Skarbowi Państwa lub gminie.

Odnosząc się do powyższego rozwiązania Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” wskazuje, na różnicę między uzasadnieniem do projektu, a projektowanymi przepisami. W przepisach nie ma mowy o darowiźnie, tylko o przeniesieniu własności nieruchomości i o przekazaniu praw do nich. Nie ma mowy o tym, że ma to nastąpić nieodpłatnie, co rodzi pytanie czy ulga będzie przysługiwać, jeżeli podatnik sprzeda nieruchomość członkowi rodziny albo gminie mającej prawo pierwokupu. Ta sama wątpliwość dotyczy także przekazania nieruchomości na podstawie umowy dożywocia.

Prezydium KK podziela pogląd wyrażony w uzasadnieniu proponowanych zmian, iż w praktyce stosowania przepisów doszło do odejścia od pierwotnego celu ulgi. Podatnicy kupują kolejne nieruchomości mieszkalne, np. mieszkania w celach inwestycyjnych, a jednocześnie korzystają z ulgi mieszkaniowej. Proponowane zmiany mają na celu powrót do pierwotnych założeń ulgi. Zmiany polegają na wyraźnym wskazaniu, że ulga mieszkaniowa ma zaspokajać własne potrzeby mieszkaniowe podatnika poprzez określone wydatki. Jednocześnie projektodawca wskazuje, że ukształtowane w ostatnim okresie orzecznictwo przy interpretacji pojęcia „cele mieszkaniowe” pozwala realizować własne cele mieszkaniowe jednocześnie w kilku mieszkaniach, budynkach mieszkalnych, co oznacza, że posiadanie jednego mieszkania może nie zaspakajać celów mieszkaniowych. Należy podkreślić, iż rynek pracy czasami wymaga by osoba wykonywała pracę poza swoim centrum życiowym. Nierzadkie są sytuacje, gdy osoba posiada dwa mieszkania ponieważ pracuje w miejscowości znacznie oddalonej od jej centrum życiowego i rodziny.

Ponadto, w ocenie skutków regulacji nie wskazano jednak, ile mają wynieść szacowane dochody budżetu z tytułu wprowadzenia proponowanej zmiany oraz ile osób dotknie proponowane rozwiązanie w zakresie ulgi mieszkaniowej.