Kategoria: Dokumenty Prezydium

(do użytku służbowego)

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, działając na mocy postanowień § 1 Uchwały KK nr 30/15 ws. zasad i trybu postępowania w sprawach o rozszerzenie obszaru działania organizacji zakładowych i międzyzakładowych oraz Uchwały KK nr 23/16 ws. scedowania na Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” uprawnienia wynikającego z § 1 Uchwały KK nr 30/15, wyraża zgodę na rozszerzenie zasięgu działania Organizacji Międzyzakładowej NSZZ ,,Solidarność” w OTP S.A., wpisanej do Rejestru Podstawowych Jednostek Organizacyjnych Związku prowadzonego przez Region Mazowsze NSZZ „Solidarność” pod numerem 3216, na Polish Logistic Platform Sp. z o.o., 71-602 Szczecin, ul. Świętosławy 1A, 1B/43, 45, pracodawcę znajdującego się na terenie działania Regionu Pomorze Zachodnie NSZZ „Solidarność”.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, na wniosek Komisji Międzyzakładowej Organizacji nr 565 Pracowników Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność” w Skierniewicach, wyraża zgodę na użycie nazwy i znaku graficznego NSZZ „Solidarność” na okładce książki pt. „Czas Beznadziei i Nadziei” z  podtytułem: Historia Międzyszkolnej Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” w Skierniewicach.
Książka opisywać będzie historię powstawania i działalności struktur NSZZ „Solidarność” w skierniewickich szkołach podstawowych i ponadpodstawowych w latach 1980 – 1989.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” postanawia zgłosić pana Krzysztofa Rowińskiego jako przedstawiciela NSZZ „Solidarność” do Krajowej Rady Konsultacyjnej ds. Osób Niepełnosprawnych.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” zgłasza następujące uwagi do projektu ustawy o zmianie ustawy o związkach zawodowych oraz ustawy o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji (UDER82).

I. Zgodnie z proponowanymi zmianami w: art. 26 ¹ 1, art. 32 ust. 9¹ ustawy o związkach zawodowych obok formy pisemnej dodaje się jako formy alternatywne: dokumentową lub elektroniczną.
Natomiast obowiązujący art. 28 ustawy o związkach zawodowych nie wskazuje formy w jakiej informacja powinna zostać udzielona zakładowej organizacji związkowej. Z uzasadnienia wynika, że skutkiem wejścia w życie projektowanej ustawy ma być usunięcie zbędnych formalności i stworzenie lepszych warunków dla komunikacji pracodawcy z przedstawicielami pracowników, co ma ułatwić pracodawcy realizację jego obowiązków w zakresie zbiorowego prawa pracy. O ile planowane zmiany formalizują przekazywanie informacji przez pracodawcę o tyle mogą jednocześnie stanowić istotne utrudnienie dla prowadzenia działalności związkowej, w szczególności w sytuacji, gdy w zakładzie pracy nie wypracowano ustabilizowanego modelu współpracy pomiędzy pracodawcą a organizacją związkową.
Prezydium KK NSZZ „Solidarność” stanowczo domaga się, aby rozwiązania zaproponowane w projekcie, tj. sposób przekazywania informacji w formie pisemnej, elektronicznej lub dokumentowej był przedmiotem uzgodnienia stron i zawarte np. w układzie zbiorowym pracy. Prezydium KK nie zgadza się, aby była to jednostronna decyzja pracodawcy. Prezydium KK NSZZ „Solidarność” nie podziela przekonania autorów projektu, iż propozycje zawarte w projekcie nie będą stanowiły zagrożenia interesów ani pracodawców ani pracowników, a jedynie mają na celu zmniejszenie barier w komunikacji między organizacją związkową a pracodawcą. Z doświadczenia Związku wynika, iż w przypadku pracodawców niechętnych związkom zawodowym, uelastycznienie oraz umożliwienie udzielania informacji przez pracodawcę w formie dokumentowej lub elektronicznej nie tylko nie przyczyni się do zmniejszenia barier w komunikacji, ale wręcz przeciwnie, może zostać wykorzystywane przeciwko organizacji związkowej. Mamy tu na myśli skutki, o których mowa w art. 61 § 2. k.c. tj. oświadczenie woli wyrażone w postaci elektronicznej jest złożone innej osobie z chwilą, gdy wprowadzono je do środka komunikacji elektronicznej w taki sposób, żeby osoba ta mogła zapoznać się z jego treścią. Tym samym, ryzyko zakłócenia działania systemu informatycznego lub utraty danych przekazanych w formie elektronicznej lub dokumentowej obciążałoby organizację związkową. Dopuszczenie formy elektronicznej lub dokumentowej bez dodatkowego obwarowania, może w wielu sytuacjach doprowadzić do braku pewności skutecznego dostarczenia informacji oraz braku pewności momentu rozpoczęcia biegu terminu na podjęcie działań prawnych przez organizację związkową.

II. Nie sposób zgodzić się z treścią uzasadnienia, iż propozycja deregulacyjna nie obejmuje spraw, które mogą być przedmiotem kontroli sądowej. Propozycja wprowadzenia formy dokumentowej lub elektronicznej informacji, o której mowa w art. 32 ust. 9¹ ustawy o związkach zawodowych tj. o liczbie osób stanowiących kadrę kierowniczą, jest informacją która jest wykorzystywana podczas postępowań z powództw objętych szczególną ochroną stosunku pracy działaczy związkowych, w zakresie ustalenia liczby osób korzystających z ochrony o której mowa w art. 32 ust. 1 w zw. z art. 32 ust. 5 ustawy o związkach zawodowych. Co warte podkreślenia, forma dokumentowa nie korzysta z wiążącego sąd domniemania, iż określona treść zawarta w dokumencie pochodzi od podpisującej go osoby (art. 245 k.p.c.), co z kolei może mieć szczególne znaczenie przy ustalaniu liczby członków zarządu zakładowej organizacji związkowej, których stosunek pracy podlega szczególnej ochronie przed zwolnieniem.

III. W przypadku art. 26¹ 1 ustawy o związkach zawodowych proponowana zmiana ustawy (nowelizacja) ułatwi pracodawcy przekazywanie informacji w ostatnim możliwym terminie (czyli na 30 dni przed przewidywanym terminem przejścia zakładu pracy lub jego części). Tymczasem zasadniczym problemem w przypadku przepisu art. 26¹ ustawy o związkach zawodowych nie jest forma przekazania informacji, lecz zawarty w ust. 3 warunkowy obowiązek do podjęcia negocjacji z zakładowymi organizacjami związkowymi w celu zawarcia porozumienia dotyczącego pracowników przejmowanych razem z zakładem pracy lub jego części, jeżeli dotychczasowy lub nowy pracodawca zamierza podjąć działania dotyczące warunków zatrudnienia pracowników. W praktyce powoduje on, że przekazanie pracowników wraz z częścią zakładu (najczęściej realizowanymi zadaniami) pozwala na ich wyłączenie np. z programów dobrowolnych odejść, przewidujących dodatkowe gratyfikacje finansowe odprawy. Podobnie w przypadku art. 28 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych, problemem jest długi (30 dni) termin na udzielenie informacji co utrudnia prowadzenie działalności związkowej.

IV. Jednocześnie Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” wskazuje, iż pośród propozycji zawartych w projekcie nie znalazły się propozycje zmian przepisów prowadzące do rozwiązania problemu o charakterze doniosłym, systemowym, jakim jest odmawianie przez pracodawców przekazywania zakładowym organizacjom związkowym danych pracowników, w tym danych osobowych, niezbędnych do prowadzenia działalności związkowej. Związki zawodowe wielokrotnie sygnalizowały potrzebę uregulowania wprost w ustawie obowiązku pracodawcy przekazywania organizacji związkowej danych pracowników, w tym danych osobowych, niezbędnych do przeprowadzenia wymaganego ustawą referendum strajkowego lub wyborów społecznego inspektora pracy.

Brak uregulowania w ustawie wprost obowiązku przekazywania zakładowej organizacji związkowej danych pracowników, w tym ich danych osobowych, w celu organizacji referendum strajkowego lub wyborów społecznego inspektora pracy będzie w dalszym ciągu skutkował odmawianiem przez pracodawców przekazywania tych danych. Wobec braku ustawowego obowiązku przekazania tych danych, odmowa pracodawcy nie jest obarczona żadną sankcją. Brak ustawowego obowiązku nie pozwala na zakwalifikowanie odmowy pracodawców przekazania danych niezbędnych do prowadzenia działalności związkowej jako przestępstwa utrudniania wykonywania działalności związkowej prowadzonej zgodnie z przepisami ustawy, o którym mowa w art. 35 ust. 1 pkt. 1 ustawy o związkach zawodowych.
Mając na względzie, iż dane osobowe pracowników są niezbędne nie tylko do przeprowadzenia referendum strajkowego, ale również do przeprowadzenia wyborów społecznego inspektora pracy, zasadne byłoby odpowiedni przepis zawrzeć w ustawie o związkach zawodowych.
Ze wskazanych powyżej względów, na podstawie art. 20 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych Prezydium KK NSZZ „Solidarność” wnosi o zmianę art. 28 ustawy o związkach zawodowych poprzez dodanie w ust. 1 pkt 5 o treści:
„5) danych dotyczących pracowników, w tym danych osobowych, niezbędnych do przeprowadzenia referendum strajkowego lub wyborów społecznego inspektora pracy.”.
Podsumowując, z perspektywy obowiązku stosowania i przestrzegania przez Polskę Konwencji nr 87 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej wolności związkowej i ochrony praw związkowych oraz Konwencji Nr 98 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej stosowania zasad organizowania się i rokowań zbiorowych, pilną i doniosłą w skutki jest potrzeba zmiany ustawy o związkach zawodowych w kierunku nałożenia na pracodawców obowiązku przekazywania zakładowym organizacjom związkowym danych pracowników, w tym danych osobowych, w celu przeprowadzenia referendum strajkowego lub wyborów społecznego inspektora pracy.

(do użytku służbowego)

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” podkreśla, że minimalne wynagrodzenie za pracę stanowi jeden z najważniejszych elementów systemu ochrony pracowników oraz narzędzie zapewnienia godziwego poziomu życia. Jego wysokość i sposób ustalania mają bezpośredni wpływ na sytuację ekonomiczną milionów zatrudnionych oraz na stabilność całego rynku pracy. Z tego powodu wszelkie zmiany w tym obszarze powinny być prowadzone z najwyższą starannością, w sposób transparentny i z poszanowaniem zasad dialogu społecznego. 

1. Wątpliwości dotyczące techniki legislacyjnej

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” zwraca uwagę na utrwalającą się praktykę sięgania po tzw. „ścieżkę poselską” w odniesieniu do projektów o dużym znaczeniu społecznym i gospodarczym. Tego rodzaju inicjatywy, zwłaszcza w przypadku skomplikowanych materii prawnych, prowadzą do osłabienia jakości legislacji i ograniczenia realnego udziału partnerów społecznych w procesie stanowienia prawa.
W momencie, gdy projekt rządowy dotyczący minimalnego wynagrodzenia znajduje się już na zaawansowanym etapie prac – na etapie Komitetu Stałego Rady Ministrów – wnoszenie konkurencyjnego projektu poselskiego prowadzi do rozszczepienia ścieżek legislacyjnych, dublowania ocen skutków regulacji (OSR) oraz konsultacji społecznych. Taka praktyka obniża przewidywalność prawa i utrudnia spójną implementację przepisów unijnych.
Powszechne w polskiej praktyce sięganie po „ścieżkę poselską” przy projektach merytorycznie złożonych bywa sposobem na ominięcie rygorów procesu rządowego, w tym opracowania pełnej oceny skutków regulacji. Z perspektywy partnerów społecznych nadużywanie tej ścieżki rozstraja ład legislacyjny: rozjeżdżają się ścieżki konsultacyjne, trudniej o porównywalne OSR, a praktyka „wrzutek” obniża przewidywalność prawa i dialogu społecznego.

Dlatego Prezydium KK apeluje, by wnioskodawcy poselscy – zwłaszcza przy projektach o dużym znaczeniu gospodarczym lub pracowniczym – dobrowolnie stosowali standardy OSR i konsultacji adekwatne do rządowych, w tym zapewniali realny czas na stanowiska i kierowanie projektów do Rady Dialogu Społecznego. Jest to zgodne z rekomendacjami dotyczącymi „lepszego stanowienia prawa”, które podkreślają znaczenie przejrzystości i udziału obywateli w procesie legislacyjnym. 

2. Brak implementacji dyrektywy o adekwatnych wynagrodzeniach minimalnych

Prezydium KK odnotowuje, że odpowiedzialnym za implementację Dyrektywy (UE) 2022/2041 w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w Unii Europejskiej jest Rząd RP. Niemniej jednak – biorąc pod uwagę, że opiniowany projekt dotyka tej samej materii – Prezydium KK zwraca uwagę na kwestię opóźnienia w jej wdrożeniu.  Prezydium KK NSZZ „Solidarność” wyraża stanowcze niezadowolenie z faktu, że do dnia dzisiejszego nie została terminowo wdrożona wskazana dyrektywa, której termin transpozycji upłynął 15 listopada 2024 r. Brak implementacji narusza zobowiązania Rzeczypospolitej Polskiej wynikające z prawa Unii Europejskiej oraz podważa zaufanie partnerów społecznych do rządu jako gwaranta stabilności i przewidywalności polityki społeczno-gospodarczej.

Związek przypomina, że celem dyrektywy jest zapewnienie godziwego poziomu życia pracownikom oraz wzmocnienie rokowań zbiorowych jako kluczowego mechanizmu kształtowania płac. Zaniechanie ustawodawcze po stronie Rady Ministrów skutkuje utrzymywaniem niepewności po stronie pracowników i pracodawców oraz ryzykiem działań naprawczych wymuszonych na poziomie unijnym.

W szerszym kontekście Unii Europejskiej opóźnienia we wdrażaniu dyrektyw stanowią problem systemowy. Polska nie spełnia celu ≤1% deficytu transpozycji, osiągając poziom 1,7% przy średniej unijnej 0,8%. Obecnie kraj ma 17 zaległych dyrektyw, z czego kilka jest spóźnionych o ponad dwa lata, a średnie opóźnienie wynosi 16,9 miesiąca (UE: 11,9). Liczba postępowań dotyczących nietransponowania – 32 – jest najwyższa w całej Unii. To twarde dane, które potwierdzają, że przeciąganie wdrożenia dyrektywy o adekwatnych wynagrodzeniach minimalnych nie jest incydentalne, lecz wpisuje się w utrwalony problem systemowy. 

3. Uwagi do projektu poselskiego

Odnosząc się do treści projektu poselskiego, Prezydium KK wskazuje, że w obecnym kształcie projekt pomija kluczowe elementy wymagane dla wiarygodnej implementacji dyrektywy, w szczególności:

• nie przewiduje stałego organu doradczego ds. metodyki i oceny adekwatności,
• nie ustanawia wartości referencyjnej (np. 55% przeciętnego wynagrodzenia jako punktu odniesienia),
• nie ustanawia zasad sprawozdawczości do Komisji Europejskiej.

Brak tych rozwiązań osłabia przejrzystość, porównywalność i zgodność z celami dyrektywy.

Prezydium KK przypomina również, że w toku wstępnego etapu rządowego procesu legislacyjnego zostało już wydane stanowisko Związku w tej sprawie (Decyzja Prezydium KK nr 124/24 ws. projektu ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę).  

4. Luka ochronna i potrzeba objęcia innych form zatrudnienia minimalnymi gwarancjami

Podkreślenia wymaga również fakt, że ani w projekcie rządowym, ani w przedmiotowym projekcie poselskim nie przewidziano rozwiązań dotyczących tzw. luki ochronnej – brak jest nawet odniesienia do niej w uzasadnieniach. W kontekście wcześniejszych postulatów „Solidarności” przypominamy o konieczności objęcia minimalnymi gwarancjami osób wykonujących pracę w ramach innych form niż stosunek pracy, zwłaszcza tam, gdzie jest ona finansowana ze środków publicznych – w tym
w przypadku umów o pomocy przy zbiorach, staży, robót publicznych czy prac interwencyjnych.

Prezydium KK ponownie zwraca uwagę na unijną definicję „pracownika” zawartą w dyrektywie, która nie pozostawia państwom członkowskim swobody arbitralnego ograniczania jej w prawie krajowym. Jedynie pełne i zgodne z duchem dyrektywy ujęcie pojęcia pracownika zapewni skuteczną ochronę wszystkich osób świadczących pracę.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, na wniosek Zarządu Regionu Pomorza Zachodniego NSZZ „Solidarność”, wyraża zgodę na użycie nazwy i znaku graficznego NSZZ „Solidarność”, na koszulkach dla uczestników V Biegu Niepodległości, który odbędzie się 11 listopada br. w Policach.

(do użytku służbowego)

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” dokonując oceny projektu ustawy o usłudze ePłatności przedstawia następujące postulaty:

• Wprowadzenie ustawowej gwarancji prawa do płatności gotówkowej.
• Włączenie rozwiązania gwarantującego Ochronę osób wykluczonych cyfrowo i seniorów.
• Zagwarantowanie transparentności przetwarzania danych przez BGK i Ministerstwo Cyfryzacji.
• Uznanie gotówki za element godności obywatelskiej i autonomii finansowej.
• Wprowadzenie obowiązku publikacji polityki prywatności i audytu decyzji ministra (art. 6).
• Skrócenie retencji danych, wprowadzenie katalog praw użytkownika i audytu zgodności z RODO (art. 7).

Prezydium KK NSZZ „Solidarność” przedstawia uwagi szczegółowe.

Art. 1 – Zakres regulacji
Projekt ustawy nie zawiera gwarancji równoległego dostępu do płatności gotówkowej, co może prowadzić do wykluczenia osób nieposiadających konta bankowego, dostępu do internetu lub kompetencji cyfrowych. Dodanie ust. 4 zapewni zgodność z zasadą dostępności usług publicznych oraz z art. 32 Konstytucji RP (zasada równości wobec prawa). Wprowadzenie takiego przepisu nie narusza logiki cyfryzacji, lecz chroni osoby, które z różnych przyczyn nie mogą korzystać z usług elektronicznych.

Prezydium Komisji Krajowej proponuje w art. 1 dodać ust. 4 o następującym brzmieniu:
„Ustawa nie wyłącza prawa do uiszczenia należności publicznej w formie gotówkowej, jeżeli podmiot publiczny przyjmuje taką formę płatności.”

 Art. 2 pkt 1 – Definicja „należność”
Projekt ustawy posługuje się pojęciem „należność” w sposób rozproszony, bez jednoznacznego określenia jego zakresu systemowego. Dodanie definicji „należności publicznej” jako lit. d pozwala uporządkować przedmiot regulacji, ułatwia interpretację przepisów w praktyce instytucjonalnej oraz zapewnia spójność z ustawami sektorowymi (np. o finansach publicznych, o postępowaniu egzekucyjnym w administracji). Taka definicja wzmacnia przejrzystość i ogranicza ryzyko rozszerzającej interpretacji przez podmioty publiczne.

Proponujemy dodanie w Art. 2 pkt 1 lit. d:
„należność publiczna – zobowiązanie pieniężne wynikające z przepisów prawa publicznego, w szczególności podatki, opłaty administracyjne, mandaty, należności komunalne oraz inne świadczenia pieniężne na rzecz podmiotów publicznych.”

Art. 3 – Funkcje usługi ePłatności
Projekt ustawy nie przewiduje żadnego mechanizmu reklamacyjnego ani procedury korekty błędnych transakcji. Brak takiego przepisu może prowadzić do sytuacji, w której użytkownik nie ma formalnej drogi dochodzenia roszczeń w przypadku omyłkowej płatności, błędu technicznego lub nieprawidłowego przypisania należności. Proponowany ustęp wprowadza minimalny standard ochrony konsumenckiej, zgodny z art. 144–146 ustawy o usługach płatniczych oraz praktyką bankową.

Proponujemy dodać ust. 3:
„Użytkownik ma prawo do złożenia reklamacji dotyczącej błędnie zrealizowanej płatności. Reklamacja powinna być rozpatrzona w terminie 30 dni od dnia jej złożenia.”

Art. 4 – Termin płatności
Proponujemy dodać ust. 3:
„W przypadku braku potwierdzenia autoryzacji z przyczyn niezależnych od użytkownika, za datę dokonania płatności uznaje się datę zainicjowania transakcji.”

Projekt nie uwzględnia sytuacji, w której potwierdzenie autoryzacji nie zostanie wygenerowane z przyczyn technicznych, mimo prawidłowego działania użytkownika. Brak takiego zabezpieczenia może prowadzić do uznania płatności za opóźnioną, co skutkuje sankcjami administracyjnymi lub finansowymi. Proponowany ustęp chroni użytkownika przed skutkami błędów systemowych i zapewnia zgodność z zasadą proporcjonalności oraz dobrą praktyką bankową.

Art. 5 – Uwierzytelnienie użytkownika
Proponowane zmiany:
dodać ust. 2:
„Proces uwierzytelnienia musi być zgodny z wymaganiami dostępności cyfrowej określonymi w ustawie z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych.”

Projekt ustawy nie uwzględnia wymogu dostępności cyfrowej w procesie uwierzytelnienia, co może prowadzić do wykluczenia osób z niepełnosprawnościami lub ograniczeniami poznawczymi. Dodanie ust. 2 zapewnia zgodność z obowiązującym prawem krajowym i unijnym oraz realizuje zasadę równego dostępu do usług publicznych. Wymóg dostępności powinien dotyczyć nie tylko interfejsu użytkownika, ale również mechanizmów identyfikacji i autoryzacji.

dodać ust. 3:
„Minister publikuje wykaz akceptowanych środków identyfikacji elektronicznej oraz ich poziomów bezpieczeństwa, wraz z informacją o zgodności z rozporządzeniem 910/2014 oraz ustawą o informatyzacji.”

Projekt ustawy precyzyjnie wskazuje podstawy prawne uwierzytelnienia, lecz nie uwzględnia dwóch kluczowych aspektów:

1. Dostępność cyfrowa: Brak odniesienia do ustawy o dostępności cyfrowej może prowadzić do wykluczenia osób z niepełnosprawnościami lub ograniczeniami poznawczymi. Proces uwierzytelnienia musi być zgodny z WCAG 2.1 oraz krajowymi standardami dostępności, co wynika z art. 6 ust. 1 ustawy z 4 kwietnia 2019 r.
2. Jawność i interoperacyjność środków identyfikacji: Projekt nie przewiduje publikacji wykazu akceptowanych środków identyfikacji elektronicznej, co może prowadzić do niejasności dla użytkowników i podmiotów publicznych. Proponowany ust. 3 zapewnia zgodność z art. 6 ust. 1 rozporządzenia eIDAS oraz umożliwia weryfikację zgodności z krajowymi i unijnymi standardami bezpieczeństwa.

Art. 6 – Zadania ministra właściwego do spraw informatyzacji
Proponujemy dodać:
ust. 3:
„Minister publikuje politykę prywatności oraz zasady przetwarzania danych w Platformie ePłatności w sposób przejrzysty i dostępny dla użytkownika.”

ust. 4:
„Decyzje ministra dotyczące zawieszenia, ograniczenia lub zmiany funkcjonalności usługi ePłatności podlegają opinii Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych oraz Najwyższej Izby Kontroli.”

Projekt ustawy w art. 6 precyzyjnie określa zadania techniczne i organizacyjne ministra, lecz nie przewiduje żadnych mechanizmów jawności, kontroli ani publikacji zasad przetwarzania danych. Brak takich przepisów może prowadzić do:

• Nieświadomego przetwarzania danych przez użytkowników, bez dostępu do polityki prywatności (naruszenie art. 13–14 RODO);
• Braku nadzoru nad decyzjami ministra, które mogą wpływać na dostępność i integralność usługi ePłatności (naruszenie zasady rozliczalności z art. 5 ust. 2 RODO);
• Ryzyka arbitralności w zakresie zawieszania lub ograniczania funkcjonalności, bez udziału niezależnych organów kontrolnych.

Dodanie ust. 3 i 4 zapewnia zgodność z przepisami o ochronie danych osobowych, wzmacnia przejrzystość działania administracji oraz umożliwia kontrolę instytucjonalną nad decyzjami o charakterze systemowym.

Projekt nie przewiduje obowiązku publikacji zasad przetwarzania danych ani mechanizmu kontroli decyzji ministra. Brak przejrzystości w zakresie polityki prywatności może prowadzić do nieświadomego przetwarzania danych przez użytkowników. Dodanie ust. 3 zapewnia zgodność z zasadą przejrzystości (art. 5 ust. 1 lit. a RODO). Ustęp 4 wprowadza instytucjonalny nadzór nad decyzjami ministra, co ogranicza ryzyko arbitralności i wzmacnia zaufanie obywateli do systemu ePłatności.

Art. 7 – Zakres danych gromadzonych w Platformie ePłatności
Treść projektu: Art. 7 ust. 1–2 przewiduje gromadzenie następujących danych:

• numer PESEL, identyfikatory użytkownika i należności, indywidualny numer rachunku bankowego, daty powstania i wymagalności należności, tytuł i kwota należności;
• imię, nazwisko, data urodzenia użytkownika, dane osoby trzeciej (jeśli płatność dokonywana jest na jej rzecz), firma (jeśli użytkownik jest przedsiębiorcą), status płatności.

Proponujemy:
w Art. 7 ust. 2 pkt 2 – dodać warunek:
„…jeżeli osoba ta wyraziła uprzednią zgodę na przetwarzanie danych osobowych w ramach usługi ePłatności.”

w Art. 7 ust. 4 – skrócić okres retencji danych do 2 lat, z możliwością przedłużenia wyłącznie w przypadku postępowania administracyjnego, sądowego lub obowiązku archiwizacji.

dodać ust. 5:
„Użytkownik usługi ePłatności ma prawo do dostępu do danych osobowych, ich sprostowania, usunięcia, ograniczenia przetwarzania, wniesienia sprzeciwu oraz wniesienia skargi do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych.”

dodać ust. 6:
„Minister właściwy do spraw informatyzacji podlega cyklicznemu audytowi zgodności przetwarzania danych osobowych w Platformie ePłatności, przeprowadzanemu przez Prezesa UODO lub Najwyższą Izbę Kontroli. Wyniki audytu są publikowane w Biuletynie Informacji Publicznej.”

Szczegółowe uzasadnienie:

1. Zasada minimalizacji danych (art. 5 ust. 1 lit. c RODO)
   Projekt ustawy przewiduje gromadzenie szerokiego katalogu danych osobowych, w tym danych osób trzecich, bez jednoznacznego ograniczenia celu ich przetwarzania. Brak mechanizmu selekcji danych narusza zasadę minimalizacji, zgodnie z którą dane powinny być „adekwatne, stosowne oraz ograniczone do tego, co niezbędne”.

2. Zgoda osoby trzeciej (art. 6 ust. 1 lit. a RODO)
   Przetwarzanie danych osoby, na rzecz której dokonywana jest płatność, bez jej uprzedniej zgody, może być nielegalne. Ustawa powinna jednoznacznie wskazywać, że dane osoby trzeciej mogą być przetwarzane wyłącznie po wyrażeniu zgody lub na podstawie innej przesłanki legalności.

3. Retencja danych (art. 5 ust. 1 lit. e RODO)
   Brak określonego okresu przechowywania danych osobowych narusza zasadę ograniczenia przechowywania. Proponowany limit 2 lat jest zgodny z praktyką instytucjonalną i pozwala na realizację obowiązków publicznych bez nadmiernego ryzyka dla prywatności.

4. Prawa użytkownika (art. 15–22 RODO)
   Projekt nie zawiera katalogu praw użytkownika w zakresie danych osobowych. Brak takiego przepisu może prowadzić do nieświadomości obywateli co do przysługujących im uprawnień. Dodanie ust. 5 zapewnia zgodność z RODO i wzmacnia zaufanie do systemu.

5. Audyt administratora danych (art. 24 ust. 1 RODO)
   Minister jako administrator danych powinien podlegać cyklicznemu audytowi zgodności, przeprowadzanemu przez niezależny organ. Brak takiego mechanizmu może prowadzić do niekontrolowanego rozszerzania zakresu przetwarzania danych. Ustęp 6 wprowadza instytucjonalny nadzór i zapewnia przejrzystość działań administracyjnych.

Art. 8 – Udostępnianie usługi ePłatności i przekazywanie danych
Proponujemy:
dodać ust. 4:
„Minister właściwy do spraw informatyzacji podlega cyklicznemu audytowi zgodności przetwarzania danych osobowych, przeprowadzanemu przez Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych lub Najwyższą Izbę Kontroli. Wyniki audytu są publikowane w Biuletynie Informacji Publicznej.”

dodać ust. 5:
„Minister publikuje politykę prywatności oraz zasady przetwarzania danych w Platformie ePłatności w sposób przejrzysty i dostępny dla użytkownika.”

Projekt w obecnym brzmieniu dopuszcza przekazywanie danych osobowych użytkowników między podmiotami publicznymi, ministrem oraz instytucjami finansowymi, bez wskazania mechanizmów kontroli, przejrzystości ani ograniczeń celu przetwarzania. Taki model rodzi ryzyko naruszenia art. 5 ust. 1 lit. a–e oraz art. 13–14 RODO, w szczególności w zakresie:

• Zasady przejrzystości i legalności: Brak obowiązku publikacji polityki prywatności może prowadzić do nieświadomego przetwarzania danych przez użytkowników.
• Zasady ograniczenia celu i retencji: Przekazywanie danych do wielu podmiotów bez określenia zakresu i celu może skutkować ich wtórnym wykorzystaniem.
• Zasady rozliczalności: Brak audytu instytucjonalnego nad ministrem jako administratorem danych narusza wymóg wykazania zgodności z RODO (art. 24 ust. 1).
• Zasady minimalizacji: Projekt nie przewiduje ograniczenia zakresu danych przekazywanych do organizacji płatniczych, co może prowadzić do nadmiarowego przetwarzania.

Dodanie ust. 4 i 5 zapewnia zgodność z przepisami o ochronie danych osobowych, wzmacnia zaufanie obywateli do systemu ePłatności oraz wprowadza niezbędne mechanizmy kontroli instytucjonalnej.

Art. 9 – Ogólne warunki świadczenia usługi ePłatności i procedura wnioskowa
Proponujemy:
dodać ust. 11:
„Minister właściwy do spraw informatyzacji publikuje w Biuletynie Informacji Publicznej kwartalny wykaz podmiotów publicznych, którym udzielono zgody na świadczenie usługi ePłatności, wraz z datą jej udzielenia, zakresem integracji oraz informacją o ewentualnym cofnięciu zgody.”

dodać ust. 12:
„Minister publikuje roczny raport dotyczący funkcjonowania usługi ePłatności, zawierający w szczególności: liczbę złożonych wniosków, liczbę odmów i cofnięć zgody, liczbę reklamacji, wskaźniki dostępności systemu oraz incydenty związane z cyberbezpieczeństwem.”

Projekt ustawy w art. 9 szczegółowo reguluje procedurę wnioskową, lecz nie przewiduje żadnego mechanizmu jawności ani sprawozdawczości instytucjonalnej. Brak publikacji wykazu podmiotów publicznych oraz raportów operacyjnych może prowadzić do braku przejrzystości, utrudniać kontrolę społeczną i ograniczać możliwość oceny skuteczności wdrożenia usługi ePłatności. Proponowane ustępy:

• Wzmacniają rozliczalność ministra jako organu decyzyjnego, zgodnie z zasadą transparentności działania administracji publicznej (art. 61 Konstytucji RP);
• Umożliwiają monitoring wdrożenia usługi przez związki zawodowe, organizacje społeczne i media, co jest szczególnie istotne w kontekście ochrony interesu publicznego;
• Zapewniają zgodność z dobrymi praktykami zarządzania usługami cyfrowymi, w tym z wytycznymi OECD i Komisji Europejskiej dotyczącymi otwartości danych publicznych.

Art. 10 – Ewidencja należności
Proponujemy dodać ust. 2:
„Ewidencja należności prowadzona w Platformie ePłatności musi być zgodna z zasadami rachunkowości publicznej oraz umożliwiać eksport danych do systemów finansowo-księgowych podmiotu publicznego.”

Brak odniesienia do zgodności z systemami finansowo-księgowymi może prowadzić do rozbieżności między ewidencją w Platformie a dokumentacją budżetową JST. Proponowany ustęp zapewnia interoperacyjność, zgodność z ustawą o rachunkowości oraz ułatwia kontrolę finansową.

Art. 11 – Role BGK i podmiotów publicznych
Proponujemy dodać ust. 4:
„BGK publikuje politykę przetwarzania danych osobowych oraz zasady bezpieczeństwa transakcji w sposób przejrzysty i dostępny dla użytkownika.”

Projekt nie przewiduje obowiązku informacyjnego BGK wobec użytkowników, mimo że pełni funkcję agenta rozliczeniowego. Dodanie ust. 4 zapewnia zgodność z RODO i wzmacnia przejrzystość działania instytucji finansowej.

Art. 12 – Umowa z BGK i wynagrodzenie
Proponujemy dodać ust. 10:
„Minister publikuje roczny raport dotyczący kosztów obsługi transakcji przez BGK, zawierający liczbę transakcji, łączną kwotę wynagrodzenia, wskaźniki dostępności oraz incydenty techniczne.”

Brak jawności kosztów obsługi transakcji może prowadzić do niekontrolowanego wzrostu wydatków publicznych. Proponowany ustęp zapewnia rozliczalność finansową i umożliwia ocenę efektywności umowy z BGK.

Art. 13 – Dotacje celowe dla jednostek samorządu terytorialnego
Proponujemy:
dodać ust. 5:
„Minister publikuje wykaz jednostek samorządu terytorialnego, którym udzielono dotacji, wraz z kwotą przyznanych środków, zakresem finansowania oraz datą zawarcia umowy.”

Brak jawności w zakresie przyznanych dotacji może prowadzić do nierównego traktowania JST. Proponowany ustęp zapewnia przejrzystość i zgodność z zasadą równego dostępu do środków publicznych.

dodać ust. 6:
„Minister publikuje roczny raport dotyczący wykorzystania środków z dotacji, zawierający zestawienie wypłat, stopień realizacji celów integracyjnych oraz ewentualne decyzje o zwrocie środków.”

Projekt ustawy przewiduje mechanizm dotacyjny, lecz nie zapewnia żadnej jawności w zakresie przyznanych środków ani sprawozdawczości z ich wykorzystania. Brak takich przepisów może prowadzić do:

• Braku przejrzystości w alokacji środków publicznych, co narusza zasadę jawności finansów publicznych (art. 33 ustawy o finansach publicznych);
• Ograniczenia kontroli społecznej i instytucjonalnej, zwłaszcza w kontekście równego traktowania JST;
• Trudności w ocenie efektywności wdrożenia integracji teleinformatycznej, co może skutkować nieoptymalnym wykorzystaniem środków budżetowych.

Proponowane ustępy zapewniają zgodność z zasadą gospodarności, przejrzystości i rozliczalności, a także umożliwiają związkom zawodowym i obywatelom monitorowanie procesu wdrażania usługi ePłatności w mniejszych gminach.

Art. 14 – Powierzenie zadań
Proponujemy dodać ust. 4:
„Minister publikuje roczny raport dotyczący realizacji powierzonych zadań, zawierający liczbę rozpatrzonych wniosków, zawartych umów, wypłaconych środków oraz decyzji o zwrocie dotacji.”

Brak sprawozdawczości z realizacji powierzonych zadań ogranicza kontrolę społeczną i instytucjonalną. Proponowany ustęp zapewnia zgodność z zasadą gospodarności i jawności działania administracji.

Art. 15 – Przepisy przejściowe
Proponujemy dodać ust. 4:
„Minister publikuje wykaz podmiotów, którym cofnięto zgodę na świadczenie usługi ePłatności, wraz z uzasadnieniem decyzji, w Biuletynie Informacji Publicznej.”

Projekt przewiduje automatyczne uznanie podmiotów za uprawnione oraz procedurę cofnięcia zgody, ale nie zapewnia jawności tych decyzji. Brak publikacji wykazu cofnięć może prowadzić do niejasności instytucjonalnej, braku odpowiedzialności oraz ograniczenia kontroli społecznej. Proponowany ustęp zapewnia przejrzystość, zgodność z zasadą jawności działania administracji publicznej (art. 61 Konstytucji RP) oraz umożliwia JST i obywatelom weryfikację decyzji ministra.

Prezydium KK NSZZ „Solidarność” podkreśla, że Projekt ustawy o ePłatnościach (UD287) należy postrzegać jako element szerszego procesu legislacyjnego, który prowadzi do ograniczenia płatności gotówkowych oraz zwiększenia centralizacji danych finansowych obywateli. Choć projekt nie zakazuje gotówki wprost, jego konstrukcja systemowa i brak gwarancji równoległego dostępu do płatności tradycyjnych budzą uzasadnione obawy.

Szczególnie niepokojące są przepisy art. 6 i 7 projektu, które wprowadzają mechanizmy instytucjonalnej kontroli nad przetwarzaniem danych płatniczych:

Art. 6 – Zadania ministra właściwego do spraw informatyzacji
Minister określa zasady funkcjonowania usługi ePłatności, w tym sposób przetwarzania danych i wystawiania dowodów płatności. Dowód płatności jest wystawiany z użyciem kwalifikowanej pieczęci elektronicznej ministra, co oznacza trwałe powiązanie transakcji z tożsamością obywatela.

Prezydium KK stwierdza, że brakuje obowiązku publikacji polityki prywatności, audytu decyzji oraz mechanizmów kontroli społecznej.

Art. 7 – Zakres danych przetwarzanych w ramach usługi
Projekt przewiduje przetwarzanie danych osobowych, identyfikatorów transakcji, danych odbiorcy i płatnika, a także danych technicznych.

Zdaniem Prezydium KK brak jest wyraźnego obowiązku uzyskania zgody osoby trzeciej na przetwarzanie danych. Ponadto nie określono maksymalnego okresu retencji danych — co może prowadzić do ich przechowywania bezterminowo. Zauważamy brak katalogu praw użytkownika zgodnego z RODO oraz niezależnego audytu zgodności przetwarzania danych.

W połączeniu z obowiązującymi już przepisami ograniczającymi płatności gotówkowe (np. art. 22p ustawy o PIT, art. 15d ustawy o CIT, projektowane rozporządzenie UE o limitach transakcji gotówkowych), projekt ePłatności stanowi kolejny krok w kierunku:

• formalizacji wyjątków dla gotówki;
• stygmatyzacji osób nieposiadających konta bankowego;
• marginalizacji gotówki jako środka płatniczego;
• zwiększenia instytucjonalnego nadzoru nad zachowaniami finansowymi obywateli.

Odniesienie do rozporządzenia eIDAS (UE nr 910/2014)
Projekt ustawy o ePłatnościach (UD287) opiera się na strukturze identyfikacji elektronicznej i usług zaufania, której ramy zostały określone w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 910/2014 z dnia 23 lipca 2014 r. w sprawie identyfikacji elektronicznej i usług zaufania w odniesieniu do transakcji elektronicznych na rynku wewnętrznym (tzw. eIDAS).

NSZZ „Solidarność” postuluje:

• Wprowadzenie odniesień do rozporządzenia eIDAS wprost w treści ustawy o ePłatnościach.
• Zapewnienie zgodności z art. 25, 32, 35 i 44 rozporządzenia eIDAS.
• Ustanowienie niezależnego nadzoru nad usługą ePłatności oraz obowiązku publikacji polityki prywatności.
• Uznanie prawa do płatności gotówkowej jako równoległego i równoprawnego mechanizmu — zgodnie z zasadą proporcjonalności i dostępności usług publicznych.