Decyzja Prezydium KK nr 96/19 ws. programu badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2020

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” przedstawia opinię do projektu rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie programu badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2020.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” postuluje rozszerzenie kwestionariusza Z-12 – Sprawozdanie o strukturze wynagrodzeń według zawodów, który jest źródłem danych do badania 1.24.02(060) o strukturze wynagrodzeń o takie elementy jak dodatek za wysługę lat oraz dodatek za szczególne właściwości pracy. Wyżej wymienione badanie jest dla związków zawodowych jednym z kluczowych, pokazujących strukturę wynagrodzeń według zawodów w Polsce. Stanowi ono źródło informacji, które jest wykorzystywane zarówno przez pracowników jak i związki zawodowe w negocjacjach płacowych. Główny Urząd Statystyczny powinien rozszerzyć kwestionariusz w zakresie wyżej wymienionych dodatków w celu spełnienia obecnych wymagań użytkowników. Przydatność danych to jedna z zasad zapisana w Europejskim kodeksie praktyk statystycznych dla krajowych organów statystycznych i Eurostatu (organu statystycznego UE), który został przyjęty przez Komitet ds. Europejskiego Systemu Statystycznego w dniu 16 listopada 2017 r. Uwzględniając obecnie proponowane przez rząd regulacje prawne istotnym jest szczegółowe monitorowanie struktury wynagrodzeń pracowników. Przy projektowanych aktach prawnych szczególne znaczenie ma ocena skutków regulacji (OSR) pokazująca m.in. skalę zjawiska, co pozwala związkom zawodowym na sformułowanie właściwej opinii.

            Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” postuluje również uszczegółowienie badania 1.23.04(049) odnoszącego się do zatrudnienia i wydatków na wynagrodzenia w państwowej sferze budżetowej za pomocą podziału ze względu na systemy wynagradzania. Zgodnie z  art. 5 ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz zmianie niektórych ustaw wyróżniamy pracowników państwowej sfery budżetowej objętych oraz nieobjętych mnożnikowym systemem wynagradzania. Art. 7 niniejszej ustawy określa, że średnioroczne wskaźniki wzrostu wynagrodzeń dla osób nieobjętych mnożnikowym systemem wynagradzania są negocjowane w ramach Rady Dialogu Społecznego. Wobec powyższego, dla związków zawodowych istotną informacją jest rozróżnienie tych dwóch grup pracowników
w statystykach zbiorczych. System wynagradzania sfery budżetowej wymaga zmian, jednak brakuje statystyk opisowych dotyczących struktury wynagrodzeń i przeciętnego zatrudnienia, a w szczególności występujących dysproporcji i odchyleń w poszczególnych systemach wynagradzania, co nie pozwala na merytoryczną dyskusję w ramach Rady Dialogu Społecznego.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” zauważa również, że w badaniach statystycznych statystyki publicznej brakuje badań związanych z realizacją praktyk absolwenckich i staży oraz profilaktyką zdrowotną stosowaną przez przedsiębiorstwa
w Polsce.

Praktyki absolwenckie oraz staże i ich realizacja jest uregulowana w ustawie z dnia 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich oraz ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Jednakże często zdarza się, że ich jakość jest niewystarczająca, a młodzi pracownicy są wykorzystywani jako tania siła robocza. Z tego względu NSZZ „Solidarność” wykazuje potrzebę prowadzenia badań statystycznych związanych ze skalą wykorzystywania, warunkami, wysokością wynagrodzenia oraz długością trwania praktyk absolwenckich i staży.

Dbanie o zdrowie pracowników i odpowiednie warunki pracy powinny być w gestii pracodawców. Siedzący tryb życia, nieodpowiednie odżywianie się mogą prowadzić do poważnych chorób zagrażających zdrowiu. Znane są firmy dbające o swoich pracowników zapewniając im ciągły dostęp do aktywności fizycznej (np. poprzez kartę Multisport, karnet na basen), dni owocowe czy prywatną opiekę medyczną, jednak nieznana jest skala zjawiska. Są to istotne benefity dla pracowników, które coraz częściej pojawiają się w zakładach pracy.
W interesie związków zawodowych jest posiadanie wiedzy na temat ogólnej profilaktyki zdrowotnej stosowanej w przedsiębiorstwach.

 

 

Decyzja Prezydium KK nr 95/19 ws. opinii o projekcie ustawy MRPiPS o zatrudnieniu wspomaganym

 Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” pozytywnie ocenia inicjatywę Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zawartą w projekcie ustawy z dnia 13 maja 2019 r. o zatrudnieniu wspomaganym. W projekcie zaproponowano rozwiązania, które dadzą szanse wejść na rynek pracy osobom, które mają największe trudności w samodzielnym znalezieniu, podjęciu i utrzymaniu zatrudnienia.

Jednocześnie Prezydium KK NSZZ „Solidarność” wnosi następujące uwagi do przedmiotowego projektu ustawy:

  1. Ustawa została zaadresowana do wąskiego grona osób, głównie
    z niepełnosprawnością intelektualną. Jeśli weźmiemy pod uwagę fakt, że poza rynkiem pracy pozostaje ponad milion osób z niepełnosprawnościami, które są
    w wieku produkcyjnym, a które mogłyby zasilić polski rynek pracy przy odpowiednim wsparciu, to należałoby szukać rozwiązania dla wszystkich potencjalnych niepełnosprawnych pracowników, którzy chcieliby skorzystać
    z instytucji zatrudnienia wspomaganego. Proponujemy, aby z usług zatrudnienia wspomaganego mogły skorzystać osoby z wszystkimi rodzajami niepełnosprawności.
  2.  Podobnie, zawężenie beneficjentów tylko do osób niepełnosprawnych zarejestrowanych w urzędzie pracy nie jest korzystne dla dzisiejszego dla rynku pracy.   Wymóg rejestrowania się w urzędzie pracy jest utrudnieniem dla części osób niepełnosprawnych, wydłuża proces oraz  zmusza osoby z niepełnosprawnością do podjęcia dodatkowych działań. Wszystkie osoby z niepełnosprawnością powinny móc skorzystać z instytucji zatrudnienia wspomaganego jeżeli tylko będą chciały, bez konieczności rejestrowania się w urzędzie pracy.

 

Uwagi szczegółowe:

  1. Art. 15 projektu ustawy zakłada obligatoryjne rozwiązanie umowy z osobą wspieraną w przypadku jakiegokolwiek naruszenia regulaminu przyjętego przez agencję. Jednocześnie zgodnie z art. 37 projektu ustawy regulamin tworzy sama agencja,
      treść przepisu zawiera jedynie przykładowe elementy regulaminu. W ocenie Prezydium KK NSZZ „Solidarność”, należy poddać treść regulaminu kontroli wojewody, w zakresie możliwości nakazania zmiany jego treści oraz wskazać w przepisie, że podstawą do rozwiązania umowy może być wyłącznie istotne naruszenie regulaminu przez osobę korzystającą z zatrudnienia wspomaganego.
  2. Wątpliwości formalnoprawne budzi również art. 48 ust. 1, zgodnie z którym wojewoda skreśla trenera pracy z listy trenerów jeżeli trener pracy swym działaniem lub zaniechaniem, działał na szkodę osób uprawnionych albo agencji, chyba że celem jego działania lub zaniechania była ochrona prawnie chronionych interesów innych osób albo interesu publicznego. Zdaniem Prezydium KK wystarczyłby zapis stanowiący
    o nieprawidłowym wykonywaniu obowiązków stwierdzonym w ramach kontroli administracyjnej.
  3. W art. 55 ust. 5  projektu przyjęto, że podstawą dofinansowania usługi zatrudnienia wspomaganego będzie kwota bazowa w wysokości 60% minimalnego wynagrodzenia dla osób z lekkim stopniem niepełnosprawności oraz 75% minimalnego wynagrodzenia dla osób ze znacznym i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności. Wysokość wynagrodzenia minimalnego jest przedmiotem corocznych negocjacji w Radzie Dialogu Społecznego. Obarczanie tej kategorii wynagrodzenia dodatkowymi „podwiązkami” utrudnia proces negocjacji. Stąd, NSZZ „Solidarność” nie może zgodzić się na powiązanie kwoty bazowej z minimalnym wynagrodzeniem za pracę. Proponujemy bardziej niezależny wskaźnik np. określony procent przeciętnego wynagrodzeniaw gospodarce narodowej, którego dynamika zależy przede wszystkim od stanu gospodarki kraju w danym roku.

 

Zgłaszając powyższe uwagi NSZZ „Solidarność” podkreśla pozytywne znaczenie projektu dla zatrudnienia osób niepełnosprawnych.

 

 

Decyzja Prezydium KK nr 94/19 ws. projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” przedstawia uwagi do projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

  1. Projektodawca wskazuje, że celem nowelizacji jest zmniejszenie obciążeń dla osób o relatywnie niewysokich pensjach w wieku do 26 lat, co pozwoli młodym ludziom na lepszy start w pracy i umożliwi powrót na rynek pracy osobom pracującym w szarej strefie. Prezydium KK zwraca uwagę, że zwolnione z PIT mają być dochody w wysokości do 85 528 zł rocznie, co daje kwotę 7 127 zł miesięcznie. Wziąwszy pod uwagę, iż przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw wyniosło w kwietniu 2019 r. 5186,12 zł to trudno mówić, aby kwotą zwolnienia od podatku zostały objęte osoby o „relatywnie niskich dochodach”.
  2.  Po wprowadzeniu w życie projektu w zaproponowanym brzmieniu będziemy mieli sytuację, gdy z podatku będą zwolnione młode osoby do 26. roku życia, osiągające dochód w wysokości powyżej 7 tys. miesięcznie, a osoby nieco starsze o dochodach na poziomie wynagrodzenia minimalnego obciążone będą podstawowym podatkiem, co zdaniem Prezydium KK narusza konstytucyjną zasadę sprawiedliwości społecznej.

Zasada sprawiedliwości podatkowej stanowi uszczegółowienie zasady sprawiedliwości społecznej w kontekście sprawiedliwości obciążeń fiskalnych obywateli. Nie oznacza ona przyznanie równych praw i obowiązków wszystkim obywatelom (Wyrok TK z dnia 29 maja 1996 r., Sygn. Akt. K.22/95, OTK 1996/3/21). Zgodnie z zasadą sprawiedliwości podatkowej przyjęte rozwiązania podatkowe nie mogą prowadzić do różnicowania zasad opodatkowania obywateli znajdujących się
w tej samej sytuacji faktycznej (Wyrok TK z dnia 9 listopada 1999, Sygn. akt
K. 28/98, OTK nr 7/1999, poz. 162). Ustawodawca może różnicować prawa
i obowiązki obywateli w zakresie obciążeń podatkowych jeśli u źródła takiego postępowania występuje odmienna względem nich sytuacja faktyczna (Wyrok TK z dnia 9 marca 1988 r., Sygn. Akt., U.7/78, OTK 1988/1/1). Wprowadzenie zawartych w projekcie zmian spowoduje sytuację, gdy osoby osiągające niski dochód, które ukończyły 26 rok życia, nie zostaną objęte zwolnieniem. Natomiast zwolnienie będzie obejmować osoby osiągające taki sam lub znacznie wyższy dochód. Świadczenia podatników na rzecz państwa powinny być ekwiwalentne do wartości przez nich otrzymywanych w postaci dóbr i usług świadczonych przez sektor publiczny[1]. Obciążenia wobec państwa zdjęte z osób objętych w projekcie zakresem zwolnienia zostaną przerzucone na inne osoby, również te o dochodach znacznie niższych niż dochody osób objętych zwolnieniem od podatku. A to uzasadnia zarzut naruszenia
w projekcie zasady sprawiedliwości podatkowej.

Takie podejście rządu jest trudne do zaakceptowania w kontekście długiego procesu wejścia zmian – realizującego wyrok Trybunału Konstytucyjnego w zakresie kwoty wolnej od podatku. Wyrok został ogłoszony w 2015 roku, a kwota wolna została podwyższona po raz pierwszy i to niewystarczająco dopiero w 2017 czyli praktycznie w rozliczeniu za 2018 rok. Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że […] mechanizm korygowania kwoty zmniejszającej podatek należy odnosić do zasady zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa. Zasada ta oznacza taką relację między państwem a obywatelem, w której prawodawca nie powinien pozostawiać obywateli, zwłaszcza ubogich, o niskiej zdolności podatkowej, samych sobie lub kierować ich do systemu pomocy społecznej […]Tym samym, projekt nie rozwiązuje problemu w sposób systemowy, a tworzy kolejne odstępstwo od powszechnych zasad opodatkowania. Podstawowy problem polskiego systemu podatkowego, jakim jest regresywność a nie progresywność systemu podatkowego, w zasadzie pozostaje nierozwiązany.

  1. W uzasadnieniu do projektu oraz w OSR nie znalazło się wyjaśnienie objęcia zwolnieniem osób do 26 roku życia. Proponowane rozwiązanie w obecnym kształcie może budzić również wątpliwości co do zgodności z inną zasadą konstytucyjną, a mianowicie zasadą równości wyrażoną w art. 32 ustawy zasadniczej.

W orzecznictwie utrwalony jest pogląd, w myśl którego „konstytucyjna zasada równości wobec prawa (…) polega na tym, że wszystkie podmioty prawa (adresaci norm prawnych), charakteryzujące się daną cechą istotną (relewantną) w równym stopniu, mają być traktowane równo. A więc według jednakowej miary, bez zróżnicowań zarówno dyskryminujących, jak i faworyzujących” (orzeczenie TK
z dnia 9 marca 1988 r., U 7/87)[2]. Powyższe oznacza, że różnicowanie sytuacji prawnej podmiotów jest dopuszczalne wówczas, gdy charakteryzują się one określoną cechą, która w danym kontekście ma na tyle istotne znaczenie (cecha relewantna), że uzasadnia ich różne traktowanie. Innymi słowy wprowadzenie zwolnienia
z obowiązku podatkowego określonej grupy uzyskującej dochód musi być uzasadnione tym, że owa grupa (w porównaniu z pozostałymi podatnikami) jest wyróżniona ze względu na szczególnie istotną cechę. W powyższym kontekście rozwiązanie przewidziane w projekcie, przyjmujące iż jedyną cechą decydującą
o odmienny traktowaniu podatników (i to w sposób bardzo daleko idący) jest wiek (bez żadnych dodatkowych przesłanek) może rodzić pytanie o potencjalne nieuzasadnione faworyzowanie osób do 26 roku życia, a tym samym – gorsze traktowanie pozostałych podatników.

  1. Prezydium KK zauważa, że w Wieloletnim Planie Finansowym zwolnienie z PIT określono do kwoty 42 764 zł. Zbyt wysoki limit przychodów podlegających zwolnieniu jest z jednej strony społecznie nieuzasadniony, a z drugiej strony może motywować do nadużyć podatkowych. Ponadto, nie można wykluczyć takiej sytuacji, iż pracodawcy dojdą do wniosku, że więcej zostanie w portfelu młodego pracownika
    i o tyle mniejsze wynagrodzenie mu zaproponują. Taka sytuacja może dotyczyć młodych pracowników o najniższych kwalifikacjach i najniższej sile przetargowej na rynku pracy, do których projekt wydaje się być skierowany.
  2. Aby osiągnąć cel założony w ustawie nie można ograniczać się do wprowadzenia zwolnienia z podatku. Istotnym elementem jest jakość oferowanego zatrudnienia, wzmocnienie aktywności zawodowej oraz czynników, które na nią wpływają
    (np. stosunkowo wysoka liczba osób studiujących, stale słabo rozwinięty system kształcenia zawodowego, czy też brak wystarczającej liczby ofert dobrej pracy
    i innych form aktywizacji zawodowej). Projektodawcy trafnie zauważają, że stabilna sytuacja zawodowa i materialna może przyczyniać się do podejmowania decyzji
    o posiadaniu dzieci. Biorąc pod uwagę obecne statystyki, dzieje się to później niż po 26. roku życia. W 2017 roku mediana wieku kobiet, które urodziły swoje pierwsze dziecko to 27,8 lat (2000 rok – 23,7 lat), co jest związane z ukończeniem edukacji oraz stabilnością finansową. Ważnym elementem jest jakość oferowanych instrumentów wejścia na rynek pracy, jak chociażby staży i praktyk. W tym kontekście należałoby rozpocząć prace nad uporządkowaniem instrumentów wsparcia opierających się na stażach i praktykach (przede wszystkim praktyki absolwenckie).

W pewnym sensie ustawa mogłaby przyczyniać się do poprawy sytuacji zawodowej młodej osoby, gdyby wyłączyła z niej umowy cywilnoprawne. Tak się jednak nie dzieje, co sprawia, że jeden z celów jakim mogłaby być poprawa jakości zatrudnienia, nie zostanie osiągnięty.

  1. Kolejna kwestią, na którą pragnie zwrócić uwagę NSZZ “Solidarność” to fakt, że projekt nie wpisuje się w żadną strategię dotyczącą młodych osób w Polsce. Można odnieść wrażenie, że to propozycja przedstawiona ad hoc bez wcześniejszej konsultacji tego z osobami, których propozycja głównie dotyczy.
  2. Aby w sposób bardziej systemowy podejść do kwestii zatrudnienia młodych
    NSZZ “Solidarność” proponuje, przy okazji prac nad niniejszym projektem, rozważyć zmiany w zakresie opłacania składek na ubezpieczenie społeczne studentów do 26. roku życia wykonujących pracę w oparciu o umowę zlecenie. Jest to element tzw. „Pakietu na rzecz młodych” NSZZ „Solidarność””. Obecnie obowiązujące przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych wprowadziły możliwość wyłączenia opłacania składek dla studentów do 26. roku życia w przypadku zawarcia z nimi umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (art. 6 ust. 4 ustawy). Ponadto, osoby te nie mają możliwości podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu (art. 11 ust. 2 ustawy) oraz nie mają możliwości podlegania ubezpieczeniu wypadkowemu (art. 12 ustawy). W konsekwencji, student poniżej 26. roku życia nie ma prawa do świadczeń związanych z wypadkiem przy pracy, nie ma możliwości uzyskania zasiłku macierzyńskiego oraz zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego. W ocenie Prezydium KK, na aktualności stracił argument dotyczący korzystnego wpływu wyżej wskazanego wyłączenia na sytuację zatrudnieniową młodych osób. Obecna sytuacja na rynku pracy sprawia, że tworzenie szczególnych zachęt do zatrudnienia młodych nie jest potrzebne. Ponadto, obowiązujące regulacje zachęcają do stosowania umów cywilnoprawnych w miejsce umowy o pracę, co stoi w sprzeczności z poprawą jakości zatrudnienia w Polsce. Należy także pamiętać o skutkach związanych
    z wartością emerytury osoby, która pracuje nie opłacając składek emerytalnych. Jak wiemy, obecny system premiuje osoby, które opłacają składki przez cały okres trwania kariery zawodowej. Składka odprowadzona w młodości poprzez wieloletnią waloryzację zapisu ma zasadnicze znaczenie dla wysokości emerytury. Należy tworzyć warunki do tego, by młode osoby już na początku swojej pracy płaciły składki, które w przyszłości zapewnią im godne świadczenie emerytalne. NSZZ „Solidarność” proponuje zatem likwidację wskazanego wcześniej wyłączenia znajdującego się w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych.
  3.  W OSR znajdują się miary służące ocenie funkcjonowania ustawy. Biorąc pod uwagę cele jakie stawia sobie projektodawca, należałoby uzupełnić je o miary dotyczące poziomu zatrudnienia i stopy bezrobocia, jak również szarej strefy i poziomu dzietności.

 

 

 

 


[1] A. Gomułowicz, Zasada sprawiedliwości podatkowej, Warszawa 2001, s. 28.

[2] Rozumienie takie było wielokrotnie przywoływane w późniejszych orzeczeniach TK (zob. L. Garlicki, M. Zubik, Komentarz do art. 32 [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Tom II, Warszawa 2016.

Decyzja Prezydium KK nr 88/19 ws. przyjęcia Rekomendacji w zakresie włączenia wypracowanego w projekcie modelu monitoringu zmian prawa do codziennej działalności Związku

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” przyjmuje załączone Rekomendacje w zakresie modelu monitoringu zmian prawa do codziennej działalności Związku, które są efektem realizacji zadań w Projekcie pt. „Prowadzenie przez NSZZ „Solidarność” działań w zakresie monitorowania prawa gospodarczego i prawa pracy”.

Decyzja Prezydium KK nr 87/19 ws. zgody na użycie nazwy i znaku graficznego NSZZ „Solidarność”

 Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, na wniosek Zarządu Regionu Koszalińskiego „Pobrzeże”, wyraża zgodę na użycie nazwy i znaku graficznego NSZZ „Solidarność”, na znaczku pocztowym, wydanym przez Pocztę Polską z okazji XXX Ogólnopolskiego Biegu Ulicznego w Kołobrzegu.