41. rocznica powstania „Solidarności”. Nowa książka Wojciecha Gonery przypomni o przełomowych wydarzeniach w Inowrocławiu

W swojej najnowszej książce Wojciech Gonera, od lat zajmujący się badaniem dziejów „Solidarności” w naszym mieście, opisał historię ruchu związkowego w okresie tzw. „karnawału”. Książka zatytułowana „Niezależny Samorządny Związek Zawodowy ‚Solidarność’ w Inowrocławiu (1980–1981)” przypomina o roli inowrocławskich związkowców w długim procesie przemian demokratycznych w Polsce.

Praca nad tą książką – mówi Wojciech Gonera – była wielkim wyzwaniem i jednocześnie doskonałą okazją do poznania wyjątkowych ludzi, którzy w latach 80. ubiegłego wieku starali się odpowiedź na potrzebę szerokich zmian społecznych w Polsce. Pragnę zatem podziękować osobom zaangażowanym w ten projekt, w szczególności działaczom Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”, jak również rodzinom związkowców, przyjaciołom i sympatykom ruchu solidarnościowego a także reprezentantom Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Rolników Indywidualnych „Solidarność” za okazane wsparcie i bezinteresowną pomoc w trakcie zbierania materiałów. Moje specjalne podziękowania kieruję do recenzentów pracy prof. dr. hab. Mirosława Golona oraz dr. hab. Tomasza Łaszkiewicza za krytyczne uwagi do tekstu, zaś Andrzejowi W. Kaczorowskiemu i Edmundowi Mikołajczakowi dziękuję za wniesienie do opracowania cennych spostrzeżeń. Władzom inowrocławskiej „Solidarności”, szczególnie przewodniczącemu Mariuszowi Kawczyńskiemu, dziękuję za życzliwe patronowanie temu przedsięwzięciu.

Książka została oparta na szerokiej bazie źródłowej, ale co szczególnie istotne w pracy wykorzystano nie tylko materiały archiwalne lecz również unikalne druki związkowe z tamtych czasów oraz świadectwa uczestników opisywanych wydarzeń. Ze wstępu dowiadujemy się w jaki sposób autor nadał ostateczny kształt narracji:

Punktem wyjścia książki były analiza przyczyn wybuchu masowych protestów społecznych w Polsce latem 1980 r. oraz scharakteryzowanie ich przebiegu, stanowiące wprowadzenie do monografii. Zweryfikowanie teorii na temat mobilizacji i samoorganizacji środowiska robotniczego skutkowało pełniejszym zrozumieniem mechanizmów dojrzewającego buntu na terenie inowrocławskich zakładów pracy i kształtowania się władz „Solidarności”, szerzej opisanych w dwóch kolejnych częściach pracy. Szczególne znaczenie dla rozwoju związku, a co za tym idzie rosnącej pozycji inowrocławskiego MKZ w regionie, miało zaangażowanie członków pracowniczej „Solidarności” w pomoc dla reprezentantów niezależnego chłopskiego ruchu związkowego, przedstawione w następnym rozdziale. Nie mniej istotne z punktu widzenia badań naukowych nad procesem przemian społecznych w mieście było przybliżenie reakcji władz na wzrost poparcia społecznego dla programu realizowanego przez ruch związkowy (zarówno taktyki PZPR, jak również działań operacyjnych prowadzonych przez SB) oraz wyjaśnienie, w jaki sposób przełamanie partyjnego monopolu informacyjnego, połączone z szeroko zakrojoną akcją popularyzacji historii i tradycji, przyczyniły się do obniżenia poczucia strachu i stopniowego odradzania autentycznej wspólnoty. Podsumowaniem rozważań nad genezą oraz instytucjonalizacją ruchu solidarnościowego w mieście stała się analiza społecznych zachowań w latach 1980–1981. Ponadto publikacja została wzbogacona o biogramy najważniejszych działaczy inowrocławskiej „Solidarności”.

inf.

Fot. W. Gonera (z prawej) z przewodniczącym ZR T. Jeziorkiem

Zdradzę, iż o książce Wojciecha Gonery będzie mowa (i nie tylko) podczas zbliżającego się WZD