Flaga Polski
Towarzyszy nam często: przy okazji świąt narodowych, na zawodach sportowych, wszędzie tam, gdzie chcemy zademonstrować naszą narodowość. Skąd się wzięła, jaka jest historia biało-czerwonej flagi?
Słowo flaga pochodzi z języka niemieckiego i oznacza rodzaj chorągwi. Jak twierdzą znawcy symboli, jest najważniejszą chorągwią. Chorągiew jest zapewne najstarszym rozpoznawczym znakiem bojowym. To płat materiału w określonych barwach, na którym widnieje godło, czyli znak. Na polu bitwy chorągiew pomagała rozróżnić walczące strony, wskazywała kierunek natarcia i wyznaczała miejsce zbiórki. Sygnałem do rozpoczęcia bitwy było rozwinięcie chorągwi, których nie zwijano aż do zakończenia walki. Honor i cześć rycerzy, którym powierzono chorągiew, zależały od tego, czy zdołali ją w czasie bitwy ochronić. Symbolem zwycięstwa nad przeciwnikiem było rzucanie zdobytych chorągwi pod nogi władcy lub naczelnego wodza, a im więcej ich było, tym większe zwycięstwo i chwała.
Chorągiew Wielką Królestwa Polskiego opisał Jan Długosz. Tak wyobrażał ją sobie Jan Matejko (aut. Jan Matejko, Bitwa pod Grunwaldem – fragment, 1872-1878, Muzeum Narodowe w Warszawie_domena publiczna)
Marcin Bielski, szesnastowieczny kronikarz, opisując początki państwa polskiego, napisał o legendarnym Lechu: […] na chorągwiach swych kazał kłaść orła białego za herb, a od tego czasu to Królestwo Polskie tego klejnotu używa. Nie wiadomo, kiedy powstała polska chorągiew z orłem. Inny kronikarz, Wincenty Kadłubek, napisał, że w 1182 r. Kazimierz Sprawiedliwy walczył pod znakiem orła, symbolem królewskiej godności.
Flagi państwowe zaczęły powstawać pod koniec XVIII wieku. Wywodziły się od chorągwi królewskich i przejmowały ich barwy – kolor godła umieszczano na górze flagi, a kolor tła na dole. Również polska flaga wywodzi się od królewskiej chorągwi i herbu Królestwa Polskiego.
Chorągiew królewska w okresie Rzeczypospolitej Obojga Narodów złożona była z dwóch pasów czerwonych i rozdzielającego ich pasa białego. Na chorągwi umieszczano herb zawierający dwa godła: Orła Bialego – symbol Korony i Pogoń – herb Litwy. Ponadto na tarczy znajdował się herb rodowy aktualnie panującego monarchy. Na ilustracji widoczna jest chorągiew królewska Zygmunta III Wazy (Rolka Sztokholmska, pocz. XVII w., Zamek Królewski w Warszawie_domena publiczna)
Zarówno dawniej, jak i dzisiaj kolorom przypisywano znaczenie. Biel symbolizowała czystość, porządek i szlachetność. Kolor czerwony był symbolem ognia i krwi, oznaczał także odwagę i waleczność. Od dawien dawna czerwień była kolorem uprzywilejowanym, używali jej najdostojniejsi i najbogatsi. Uzyskanie trwałego czerwonego koloru było kosztowne. Czerwony barwnik produkowano z wydzieliny owadów zwanych czerwcami, stąd wzięła się nazwa koloru.
Zgromadzenie szlachty w narodowych strojach pod namiotem, nad którym powiewają chorągwie Polski i Litwy (aut. nieznany, Szlachta w mundurach wojewódzkich, 1794 r., Muzeum Narodowe w Krakowie_domena publiczna)
W charakterze barw narodowych biały i czerwony pojawiły się po raz pierwszy w 1792 r. podczas obchodów pierwszej rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja. Damy wystąpiły w białych sukniach przepasanych czerwonymi szarfami, a panowie nałożyli biało-czerwone szarfy. Obradujący w czasie powstania listopadowego Sejm Królestwa Polskiego w dniu 7 lutego 1831 r. uznał biel i czerwień za barwy narodowe.
Na obrazie Artura Grottgera kobieta przypina biało-czerwona kokardę do konfederatki powstańca z 1863 r. (aut. Artur Grottger, Pożegnanie powstańca, 1866 r._domena publiczna)
Biało-czerwonymi kolorami witano w Niemczech żołnierzy powstania listopadowego, udających się na emigrację. Biało-czerwone kokardy przypinali uczestnicy walk o niepodległość. Żołnierze powstania styczniowego 1863 r. zakładali biało-czerwone opaski. Pierwszą manifestacją, w czasie której niesiono biało-czerwone flagi, był pochód w Warszawie w 1916 r. z okazji 125. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja.
Pochód narodowy w Warszawie z okazji 125 rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja, 1916 r. Na fotografii widoczne są budynki ozdobione biało-czerwonymi flagami. (aut. Marian Fuks, 1916_Polona_domena publiczna)
Po odzyskaniu niepodległości Sejm Ustawodawczy w dniu 1 sierpnia 1919 r. uchwalił ustawę o godłach i barwach narodowych, w której napisano: Za barwy Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się kolory biały i czerwony, w podłużnych pasach, równoległych, z których górny ˗ biały, dolny zaś ˗ czerwony.
Po dwudziestu latach wolności polska flaga zniknęła z przestrzeni publicznej. W czasie niemieckiej okupacji za prezentowanie symboli narodowych groziła surowa kara. Pomimo to notowano liczne przypadki obchodzenia zakazanych świąt narodowych przy użyciu polskiej flagi. W czasie powstania warszawskiego specjalnie oznaczona biało-czerwona opaska, założona na prawe ramię, zastępowała polski mundur.
Dzisiaj możemy bez ograniczeń cieszyć się polską flagą. Pamiętajmy, że należy się jej szacunek. Nie powinna być szarpana wiatrem, moczona deszczem. Dbajmy o to, żeby zawsze była czysta. Biało-czerwona.
Chorągiew Wielką Królestwa Polskiego opisał Jan Długosz. Tak wyobrażał ją sobie Jan Matejko (aut. Jan Matejko, Bitwa pod Grunwaldem – fragment, 1872-1878, Muzeum Narodowe w Warszawie_domena publiczna)
Marcin Bielski, szesnastowieczny kronikarz, opisując początki państwa polskiego, napisał o legendarnym Lechu: […] na chorągwiach swych kazał kłaść orła białego za herb, a od tego czasu to Królestwo Polskie tego klejnotu używa. Nie wiadomo, kiedy powstała polska chorągiew z orłem. Inny kronikarz, Wincenty Kadłubek, napisał, że w 1182 r. Kazimierz Sprawiedliwy walczył pod znakiem orła, symbolem królewskiej godności.
Flagi państwowe zaczęły powstawać pod koniec XVIII wieku. Wywodziły się od chorągwi królewskich i przejmowały ich barwy – kolor godła umieszczano na górze flagi, a kolor tła na dole. Również polska flaga wywodzi się od królewskiej chorągwi i herbu Królestwa Polskiego.
Chorągiew królewska w okresie Rzeczypospolitej Obojga Narodów złożona była z dwóch pasów czerwonych i rozdzielającego ich pasa białego. Na chorągwi umieszczano herb zawierający dwa godła: Orła Bialego – symbol Korony i Pogoń – herb Litwy. Ponadto na tarczy znajdował się herb rodowy aktualnie panującego monarchy. Na ilustracji widoczna jest chorągiew królewska Zygmunta III Wazy (Rolka Sztokholmska, pocz. XVII w., Zamek Królewski w Warszawie_domena publiczna)
Zarówno dawniej, jak i dzisiaj kolorom przypisywano znaczenie. Biel symbolizowała czystość, porządek i szlachetność. Kolor czerwony był symbolem ognia i krwi, oznaczał także odwagę i waleczność. Od dawien dawna czerwień była kolorem uprzywilejowanym, używali jej najdostojniejsi i najbogatsi. Uzyskanie trwałego czerwonego koloru było kosztowne. Czerwony barwnik produkowano z wydzieliny owadów zwanych czerwcami, stąd wzięła się nazwa koloru.
Zgromadzenie szlachty w narodowych strojach pod namiotem, nad którym powiewają chorągwie Polski i Litwy (aut. nieznany, Szlachta w mundurach wojewódzkich, 1794 r., Muzeum Narodowe w Krakowie_domena publiczna)
W charakterze barw narodowych biały i czerwony pojawiły się po raz pierwszy w 1792 r. podczas obchodów pierwszej rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja. Damy wystąpiły w białych sukniach przepasanych czerwonymi szarfami, a panowie nałożyli biało-czerwone szarfy. Obradujący w czasie powstania listopadowego Sejm Królestwa Polskiego w dniu 7 lutego 1831 r. uznał biel i czerwień za barwy narodowe.
Na obrazie Artura Grottgera kobieta przypina biało-czerwona kokardę do konfederatki powstańca z 1863 r. (aut. Artur Grottger, Pożegnanie powstańca, 1866 r._domena publiczna)
Biało-czerwonymi kolorami witano w Niemczech żołnierzy powstania listopadowego, udających się na emigrację. Biało-czerwone kokardy przypinali uczestnicy walk o niepodległość. Żołnierze powstania styczniowego 1863 r. zakładali biało-czerwone opaski. Pierwszą manifestacją, w czasie której niesiono biało-czerwone flagi, był pochód w Warszawie w 1916 r. z okazji 125. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja.
Pochód narodowy w Warszawie z okazji 125 rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja, 1916 r. Na fotografii widoczne są budynki ozdobione biało-czerwonymi flagami. (aut. Marian Fuks, 1916_Polona_domena publiczna)
Po odzyskaniu niepodległości Sejm Ustawodawczy w dniu 1 sierpnia 1919 r. uchwalił ustawę o godłach i barwach narodowych, w której napisano: Za barwy Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się kolory biały i czerwony, w podłużnych pasach, równoległych, z których górny ˗ biały, dolny zaś ˗ czerwony.
Po dwudziestu latach wolności polska flaga zniknęła z przestrzeni publicznej. W czasie niemieckiej okupacji za prezentowanie symboli narodowych groziła surowa kara. Pomimo to notowano liczne przypadki obchodzenia zakazanych świąt narodowych przy użyciu polskiej flagi. W czasie powstania warszawskiego specjalnie oznaczona biało-czerwona opaska, założona na prawe ramię, zastępowała polski mundur.
Dzisiaj możemy bez ograniczeń cieszyć się polską flagą. Pamiętajmy, że należy się jej szacunek. Nie powinna być szarpana wiatrem, moczona deszczem. Dbajmy o to, żeby zawsze była czysta. Biało-czerwona.
