Stanowisko KK nr 5/2004

Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność" powstał na gruncie walki o godność człowieka. Pragnienie wolności ucieleśniło się w zrywie solidarnościowym w Polsce i w następstwie spowodowało obalenie muru berlińskiego, a potem także upadek reżimów totalitarnych oraz umożliwiło przywrócenie demokracji w tych krajach Europy, które obecnie stają się częścią Unii Europejskiej.

Tym ideałom ciągle przyświeca także troska o utrzymanie tożsamości narodowej.
Naród w referendum akcesyjnym opowiedział się za przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej, ale rząd poprzez swoją błędną politykę i dezinformację doprowadził do sytuacji, w której Polacy coraz bardziej obawiają się o swoją przyszłość w Unii Europejskiej. Nie wiadomo, w jakim stopniu przedstawiona wizja Polski w Europie znajdzie swoje odzwierciedlenie w rzeczywistości.

Komisja Krajowa NSZZ "Solidarność" dokonała starannej i rzetelnej analizy projektu Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy, a jej wyniki prowadzą do następujących wniosków ogólnych:

• projekt zastępuje jednolitym tekstem nawarstwiające się kolejno traktaty począwszy od Traktatu Rzymskiego, a skończywszy na Traktacie Nicejskim,
• traktat istotnie usprawnia mechanizmy demokratyczne Unii Europejskiej nadając większe znaczenie ciałom przedstawicielskim, w tym Parlamentowi Europejskiemu oraz umożliwiając obywatelską inicjatywę legislacyjną [Część I, 46],
• określone zostają kompetencje Unii wyznaczone przez zasadę powierzenia, pomocniczości i proporcjonalności [Część I, 9];
• wzmacnia się rolę parlamentów narodowych w zapewnieniu przestrzegania zasady pomocniczości [Część I, 9, pkt 3],
• zapewniona zostaje przejrzystość i jawność prac instytucji Unii, w tym obrad Parlamentu Europejskiego i Rady Ministrów, rozpatrującej wniosek ustawodawczy [Część I, 49].

NSZZ "Solidarność" w uchwale nr 5 XVI Krajowego Zjazdu Delegatów w Stalowej Woli przedstawił postulaty dotyczące zapisów w Traktacie Konstytucyjnym. D tych, które zostały spełnione w całości lub częściowo zaliczyć można:

• włączenie do Traktatu Karty Praw Podstawowych, co nadało jej moc prawnie obowiązującą w tak kluczowych zagadnieniach jak: prawo do życia, podstawowe prawa człowieka, prawo do tworzenia związków zawodowych, prawo do rokowań zbiorowych i do strajku, ochrona w przypadku nieuzasadnionego zwolnienia z pracy, zabezpieczenie i pomoc społeczna [Część II, 12, 28, 30, 34];
• odniesienie m.in. do poszanowania ludzkiej godności, solidarności i sprawiedliwości jako podstawowych wartości Unii, zmierzającej do pełnego zatrudnienia, społecznej gospodarki rynkowej, ochrony socjalnej i wyeliminowania wyłączenia społecznego [Część I, 2, 3],
• uznanie roli partnerów społecznych [Część I, 47],
• dostarczenie podstawy prawnej dla ustawodawstwa europejskiego w sprawie zasad funkcjonowania usług powszechnego dostępu [Część III, 6],
• uznanie roli Unii w koordynowaniu krajowych polityk zatrudnienia i polityk gospodarczych [Część I, 14],
• włączenie zapisów odnoszących się do wsparcia dla polityki społecznej, przemysłowej, badań naukowych, zdrowia publicznego, edukacji i kształcenia zawodowego [Część III, 103, 180, 146, 175, 182],
• odniesienie się wprost do prawa pracowników do informacji i konsultacji w ramach przedsiębiorstwa [Część II, 27].

Zagadnienia dotyczące systemu wartości zostały ujęte w Traktacie zbyt ogólnikowo i niekompletnie.

Do jego niedostatków należą także:

• brak zapisu o prawie do życia od poczęcia do naturalnej śmierci,
• brak odniesienia wprost do korzeni chrześcijańskich, na których opierają się wartości europejskie i europejska tożsamość (mimo przywołania religijnego dziedzictwa Europy w Preambule Traktatu),
• brak zapisu, że człowiek i wykonywana przez niego praca są ponad kapitałem,
• brak definicji rodziny z daleko idącymi tego konsekwencjami i jej roli w społeczeństwie,
• brak zapisu o możliwości tworzenia ponadgranicznych związków zawodowych,
• brak zasady podejmowania decyzji kwalifikowaną większością głosów w sprawach polityki społecznej i podatkowej,
• nieobecność nowych narzędzi i procedur odnoszących się do zarządzania gospodarką (z wyjątkiem skromnych instrumentów przewidzianych dla strefy euro [Część III, 88].

Ponadto należy stwierdzić, że część III zawierająca dyspozycje szczegółowe jest nadmiernie rozbudowana, a z powodu pośpiechu w jej przyjmowaniu jest częściowo niespójna pod względem językowym z częścią I i II. Domagamy się też harmonizacji części III z częścią I i II, a w szczególności dostosowania sformułowań "wysoki poziom zatrudnienia" [Część III, 99] i "otwarta gospodarka rynkowa" [Część III, 69] do występujących w części I określeń "pełne zatrudnienie" i "społeczna gospodarka rynkowa" [Część I, 3].

Przy całościowej ocenie projektu Traktatu należy wziąć pod uwagę, że był on przedmiotem kompromisu, dotychczasowe zabezpieczenia traktatowe dla pracowników zostały w całości przyjęte a lista spełnionych postulatów NSZZ "Solidarność" oznacza postęp.

Jednocześnie Komisja Krajowa wyraża niezadowolenie z powodu pominięcia ww. znaczących kwestii oraz wzywa rząd polski i Konferencję Międzyrządową do ich uwzględnienia w projekcie traktatu..

Komisja Krajowa wyraża także przekonanie, że państwa członkowskie i Unia jako całość będą kierowały się zasadą solidarności zarówno w rozwiązaniach ekonomicznych jak i socjalnych.

NSZZ "Solidarność" podkreśla, że bez względu na treść przyjętego ostatecznie Traktatu Konstytucyjnego, w dalszym ciągu będzie pracować na rzecz utrzymania tożsamości Europy opartej na wielokulturowym dziedzictwie, chrześcijańskich korzeniach i wartościach, pośród których tradycja chrześcijańska należy do najcenniejszych i najbardziej w naszym kraju szanowanych.