Stanowisko KK nr 23/2001

NSZZ "Solidarność" potwierdzając przekonanie o celowości przystąpienia Polski do Unii Europejskiej zdecydowanie sprzeciwia się próbom narzucenia nowym krajom członkowskim okresu przejściowego w dziedzinie swobodnego przepływu pracowników. Nasze stanowisko znane jest od dawna, ponawiamy je jednak z naciskiem w obliczu nowych okoliczności, takich jak oczekiwana odpowiedź Komisji Europejskiej na stanowisko Rządu RP w tej sprawie (zbieżne z opinią NSZZ "Solidarność") oraz ostatnich deklaracji EKZZ, DGB i wypowiedzi kanclerza RFN Gerharda Schrödera.

Stanowisko DGB z 7 listopada 2000 r. daje rzetelną analizę wyzwań (również dla krajowych rynków pracy), którym należy sprostać po rozszerzeniu UE. Z uznaniem przyjmujemy żądanie DGB przyjęcia przez kraje kandydujące całości unijnego dorobku prawnego w dziedzinie polityki socjalnej i zatrudnienia. Nie do przyjęcia jest natomiast domaganie się okresu przejściowego w odniesieniu do swobodnego przepływu pracowników, nawet jeśli postulat ten złagodzony jest propozycją ograniczonego i kontrolowanego wzajemnego dostępu do rynków pracy oraz zastrzeżeniem, że okres przejściowy powinien być krótki i wprowadzony elastycznie, z możliwością skrócenia go, jeśli okoliczności na to pozwolą. Stanowisko to stanowi krok wstecz w stosunku do wspólnej deklaracji przewodniczącego NSZZ "Solidarność" Mariana Krzaklewskiego i przewodniczącego DGB Dietera Schultego z 18 marca 1999 r. stwierdzającej, iż DGB i NSZZ "Solidarność" będą sprzeciwiać się wprowadzeniu jednolitego rynku towarów, kapitału i usług bez jednolitego rynku pracy.

Jeszcze bardziej rozczarowująca jest wypowiedź kanclerza RFN Gerharda Schrödera z 18 grudnia 2000 r., poparta niezwłocznie przez kanclerza Austrii Wolfganga Schüssela, zapowiadająca zamknięcie rynku pracy UE dla pracowników z nowych krajów członkowskich na okres siedmiu lat. Oświadczenie to jest szczególnie niepokojące w kontekście wcześniejszego zaproszenia do Niemiec wysoko wykwalifikowanych pracowników w dziedzinie informatyki. NSZZ "Solidarność" nie zaakceptuje ani blokady rynku pracy ani polityki drenażu mózgów. Stanowisko kanclerza RFN jest niezrozumiałe również z tego powodu, że pierwsze rozszerzenie UE na kraje byłego bloku sowieckiego odbyło się poprzez zjednoczenie Niemiec, a nowe kraje związkowe były integrowane z zachodnią częścią RFN i UE natychmiast i bez zastrzeżeń, mimo braku instytucji demokratycznych i mimo zdewastowanej przez system komunistyczny gospodarki byłej NRD, podczas gdy kraje kandydujące mają za sobą trudny i kosztowny dziesięcioletni okres transformacji.

Znacznie bardziej kompromisowe jest stanowisko EKZZ z 14 grudnia 2000 r., które podkreśla, że swoboda przepływu pracowników jest jedną z czterech podstawowych swobód i - w świetle analiz Komisji Europejskiej - jej wpływ na rynki pracy krajów członkowskich po rozszerzeniu będzie ograniczony. Dlatego też - w przypadku gdyby okres przejściowy okazał się nieuchronny - stanowczo domaga się, aby był jak najkrótszy, wprowadzony w sposób elastyczny i dający możliwość jego szybkiego uchylenia po analizie rynku pracy UE po jej rozszerzeniu.

Idea europejska to znacznie więcej niż tylko jednolity rynek. Jej integralną częścią jest solidarność i bezpieczeństwo socjalne wszystkich krajów członkowskich i obywateli. Dlatego NSZZ "Solidarność" opowiada się przeciw dumpingowi socjalnemu i zatrudnianiu pracowników na warunkach odbiegających od standardów krajów członkowskich oraz za tworzeniem w przyszłości europejskich układów zbiorowych. Z tych samych powodów sprzeciwiamy się dyskryminacji polegającej na ograniczeniu dostępu pracowników z niektórych krajów rozszerzonej UE do europejskiego rynku pracy. Wszelka dyskryminacja jest sprzeczna z duchem integracji europejskiej i stawia pod znakiem zapytania jej sens.

Sprawa swobody przepływu osób nie może być kartą przetargową w czasie negocjacji w innych obszarach i musi się opierać na rzetelnej analizie rzeczywistych uwarunkowań. Zwracamy się do Rządu RP o prezentowanie identycznego stanowiska. Jeżeli jednak negocjacje doprowadzą do porozumienia odbiegającego od oczekiwań Związku, Komisja Krajowa rezerwuje sobie prawo do wydania opinii po jego ocenie.