STOP wyzyskowi w publicznych przetargach

(24.02.2011) Czy z przetargów publicznych zniknie kryterium najniższej ceny? To jedna ze zmian, jakiej domagać się będą związki zawodowe.

Komisja Europejska rozważa zmianę unijnego prawa dotyczącego zamówień publicznych. Powstałą w tym celu Zieloną Księgę w sprawie zamówień publicznych opiniują polscy partnerzy społeczni. Dokument identyfikuje szereg obszarów, które powinny być zreformowane w celu jak najbardziej efektywnego wykorzystania środków publicznych.

W opinii przesłanej dzisiaj do departamentu UE i Współpracy Europejskiej Urzędu Zamówień Publicznych NSZZ „Solidarność” podkreśla potrzebę zwrócenia uwagi na kwestie społeczne w zamówieniach publicznych. „Zmiany w prawie zamówień publicznych kierunkowe na uwzględnienie aspektów środowiskowych i społecznych wciąż niewystarczająco w naszej ocenie adresują problematykę społeczną, będącą istotną częścią strategii i polityki zrównoważonego rozwoju” – czytam w dokumencie. 

Zdaniem „S” publiczne instytucje w przetargach mogłyby domagać się spełnienia określonych warunków dotyczących czasu pracy, warunków pracy i wynagrodzenia w całym łańcuchu podwykonawców. W kryteriach realizacji zamówienia mogłyby znaleźć się klauzule uwzględniające warunki pracy osób zaangażowanych w realizację umowy, np. umowa o pracę czy terminowe wypłacanie wynagrodzeń. – Oferent nieprzestrzegający obowiązków z zakresu prawa pracy nie może być tak samo traktowany jak oferent postępujący zgodnie z prawem – mówi Joanna Szymonek, ekspert NSZZ „S” ds. społecznej odpowiedzialności biznesu.

Związkowcy zwracają również uwagę na potrzebę wyeliminowania z przetargów kryterium najniższej ceny. W zdecydowanej większości przypadków „najkorzystniejsza cena” interpretowana jest jako cena najniższa, co prowadzi do obniżania standardów pracy i płacy a w wielu przypadkach może zagrażać bezpieczeństwu pracy.

W Polsce prawo o zamówieniach publicznych nie reguluje w sposób szczególny kwestii społecznych, zwłaszcza tych odnoszących się do warunków pracy osób zatrudnionych przez wykonawców bądź podwykonawców realizujących zamówienia udzielane przez władze publiczne. Teoretycznie do przestrzegania prawa przez podwykonawców zobowiązują istniejące już przepisy np. kodeksu pracy. W praktyce wygląda to różnie. Na przykład publiczne instytucje kierując się kryterium najniższej ceny utrwalają patologie, jakie funkcjonują w sektorze ochrony, gdzie nagminnie obchodzone są przepisy o czasie pracy.

– Podobnie sytuacja wygląda na budowach, gdzie drastyczne obniżanie kosztów może prowadzić do nielegalnych praktyk, obniżania standardów i warunków pracy i przepisów bhp. Z pozoru niska cena może prowadzić do dumpingu społecznego i w rezultacie stanowić wysoki koszt społeczny – mówi Joanna Szymonek, ekspert NSZZ „S” ds. społecznej odpowiedzialności biznesu.