MOP

Z obrad 309 Sesji Rady Administracyjnej MOP, Genewa, 7 – 19.11.2010 r.
Pod koniec listopada br. zakończyła się w Genewie kolejna sesja Rady Administracyjnej (RA)   Międzynarodowej Organizacji Pracy, która jest najwyższym ciałem decyzyjnym między konferencjami MOP i spotyka się 3 razy w roku.
W ramach swoich kompetencji, ustala tematy kolejnych Międzynarodowych Konferencji Pracy , omawia i przyjmuje raporty przedkładane przez Dyrektora Generalnego, poszczególne komitety RA oraz Komitet Wolności Związkowej, dyskutuje na tematy dotyczące sytuacji na świecie w kontekście działalności MOP, omawia programy działań, kwestie finansowe oraz sprawy dotyczące pomocy technicznej MOP, przygotowuje programy i tematy kolejnych spotkań i konferencji tematycznych MOP.
Każdą sesję Rady poprzedza praca członków RA w poszczególnych stałych, bądź powoływanych tymczasowo, tematycznych komitetach i grupach roboczych . Wyniki tych prac oraz zalecenia, przygotowane przez poszczególne komitety i grupy, przedkładane są na sesji RA do jej akceptacji.
Najważniejszymi tematami listopadowej dyskusji w Komitecie Polityki Ekonomiczno-Społecznej były: 1) omówienie działań po przyjęciu Globalnego paktu na rzecz zatrudnienia (z 2008 r.), ze szczególnym odniesieniem do wzorców wychodzenia z kryzysu, potencjału wzrostu gospodarczego i zatrudnienia, 2) rola i funkcjonowanie administracji i inspekcji pracy oraz 3) dyskusja okresowa na temat celu strategicznego, tj. zabezpieczeń społecznych, będąca tematem MKP w 2011 r.
Komitet ds Zagadnień Prawnych i Międzynarodowych Standardów Pracy zajął się m.in.: 1) kwestiami dotyczącymi nierównowagi w składach krajowych delegacji na MKP, 2) stanem ratyfikacji konwencji i zaleceń MOP, 3) omówieniem strategii MOP dotyczącej standardów pracy. Odbyło się również nieformalne spotkanie trójstronne w czasie którego dyskutowano na temat możliwości powołania organu MOP, który mógłby interpretować konwencje MOP-u.
Przyjęcie Globalnego paktu na rzecz zatrudnienia, będącego wynikiem negocjacji pomiędzy rządami, pracodawcami a związkami, było próbą wspólnego znalezienia rozwiązania na kryzys. Rozwiązania, opartego na zasadach godnej pracy, którego celem jest tworzenie zatrudnienia, sprawiedliwej globalizacji i ochrony socjalnej. Było próbą, ponieważ podczas sesji RA strona pracodawców stwierdziła, że kryzysu nie ma i rozwiązania zaproponowane w Pakcie nie mają już praktycznego zastosowania.  Niestety, wiele rządów, choć początkowo przychylnych Paktowi, obecnie nie wdraża go w życie – dokument ten, zawierający cenne wskazówki wychodzenia z kryzysu, pozostaje więc tylko dobrym dokumentem nie stosowanym w praktyce. O powściągliwości rządów wobec Paktu świadczyć może fakt, że zarówno większość rządów, jak i zdecydowanie pracodawcy zanegowali propozycję Grupy Pracowniczej , która chciała, aby Pakt stał się podstawą do stworzenia nowej rekomendacji. Rekomendacja ta, miałaby zawierać wytyczne dla rządów w radzeniu sobie nie tylko z wychodzeniem z kryzysów, ale również zawierać wskazówki pomocne w czasie pokryzysowym. Spór Grupy Pracowniczej z pracodawcami nie ograniczył się li tylko do dyskusji dotyczącej stworzenia, lub nie, nowego standardu. Pracodawcy ostro negowali jakąkolwiek promocję implementacji Paktu przez rządy, stwierdzając że nie jest rolą MOP, aby namawiać rządy do przyjęcia lub odrzucenia poszczególnych polityk. Wniosek Grupy odrzucono, tak jak odrzucono propozycję innej rekomendacji, która miała zawierać pakiet dotyczący podstawowych form zabezpieczeń socjalnych. Rekomendacja ta miałaby, w założeniu Grupy Pracowniczej, promować powszechny dostęp do kluczowych transferów i usług społecznych najbiedniejszym i pozbawionym gwarancji socjalnych. Nawiązywać do pakietu podstawowej ochrony społecznej oraz usług i składać się z 2 głównych elementów: 1) zapewnienia dostępu do m.in. wody i sanitariatów, żywności, zdrowia, edukacji, miejsca do zamieszkania, 2) zapewnienia podstawowych transferów społecznych, w gotówce lub w innej formie, które zapewnią minimalny dochód i środki do przeżycia. Ostatecznie, dyskusja na temat możliwości stworzenia takiej rekomendacji została przełożona na marcową sesję RA.
Pomimo coraz częściej pojawiających się niezgodności między stronami co do wyboru tematów, mających być przedmiotem dyskusji kolejnych konferencji MOP, ustalono, że w 2011 r. jeden z nich będzie dotyczył państwowej administracji i inspekcji pracy. Należy więc spodziewać się, że w najbliższej przyszłości MOP zwróci się do rządów i partnerów społecznych z prośbą o informacje dotyczące funkcjonowania administracji i inspekcji pracy w krajach członkowskich, w tym również w Polsce.
Najważniejszą kwestią dla Komitetu ds Zagadnień Prawnych i Międzynarodowych Standardów Pracy było omówienie polityki MOP dotyczącej międzynarodowych standardów pracy (tworzenie standardów, promocja, ratyfikacja, monitoring). I w tym przypadku stanowisko pracowników i pracodawców różniło się zasadniczo. Przez ostatnie lata nasila się rozdźwięk między obiema tymi grupami (rządy zajmują stanowisko zgodne z ich bieżącymi interesami i preferencjami). Grupa Pracownicza domaga się wzmocnienia polityki dotyczącej standardów MOP i ich roli, z kolei z wypowiedzi pracodawców wynika, że MOP powinna stanowić trójstronną platformę do dyskusji na tematy ogólne, bieżące, ale w żaden sposób nie skutkujące tworzeniem nowych konwencji i zaleceń. Pracodawcy nieustannie kwestionują treść konwencji, nie dążą do ich promowania, ratyfikacji i stosowania w praktyce. W ogóle, odnosi się wrażenie, że podważają zasadność ich istnienia, piętrząc problemy proceduralne. Inna kwestią jest niebezpieczna tendencja, która również trwa od jakiegoś czasu, a mianowicie podważanie autorytetu niezależnego Komitetu Ekspertów ds Stosowania Konwencji i Zaleceń. Komitet ten, bazując na informacjach otrzymywanych od rządów i partnerów społecznych , sporządza wnioski i wydaje zalecenia rządom, które nie przestrzegają ratyfikowanych przez nie międzynarodowych standardów pracy. Komitet Ekspertów jest jednym z najważniejszych instrumentów kontroli MOP, dlatego wszelkie próby podważania jego autorytetu i roli stanowią poważne zagrożenie dla istoty działania MOP jako całości. Dodatkową sprawą są nieformalne dyskusje na temat powołania niezależnego organu MOP, który posiadałby mandat uprawniający go do jednoznacznego i wiążącego interpretowania konwencji. Sprawa jest o tyle ważna, że obecnie ani Biuro MOP, ani Komitet Ekspertów, ani nikt inny, nie ma takiego mandatu, co jest często wykorzystywane przez rządy i pracodawców do dowolnej interpretacji konwencji. Między innymi, z tego powodu niektóre standardy nie są ratyfikowane.
Do stałego punktu porządku obrad RA należy omówienie raportu Komitetu Wolności Związkowej . Raport zawiera uwagi i zalecenia dla rządów co do dalszego postępowania w sprawie złożonych skarg. Tegoroczny raport odnotował szczególne naruszanie praw związkowych w krajach, takich jak: Kolumbia, Panama, Fidżi, Argentyna, Wenezuela.
Szczególną uwagę poświęcono Birmie. Kraj ten od wielu lat jest nieustannym przedmiotem dyskusji w czasie spotkań RA. W 1997 r. na wniosek RA powołana została specjalna Komisja Śledcza, która miała zbadać skargę złożoną na rząd Birmy za ustawiczne łamanie Konwencji 29 dot. pracy przymusowej. Junta wojskowa, która rządzi tym krajem, nie przestrzega żadnych praw człowieka i związkowych w swoim kraju, mimo zaleceń Komisji Śledczej MOP. W tym roku, delegaci związkowi MKP złożyli nową skargę na rząd Birmy, tym razem za łamanie Konwencji 87 dot. wolności związkowej i ochrony praw związkowych. Junta ma czas do końca stycznia 2011 na przedłożenie MOP informacji w tej sprawie. Na ich podstawie marcowa RA zadecyduje, czy powołać nową Komisję Śledczą. Nie będzie to jednak łatwe, ponieważ decyzja zapada w drodze konsensu, a pewna grupa państw, współpracująca z juntą (eksport, import, inwestycje) będzie się sprzeciwiała powołaniu takiej komisji.
W 2001 r. RA uznała, że istotnym elementem pracy MOP byłoby monitorowanie godnej pracy. W 2008 r. stwierdzono, że istniej konieczność stworzenia odpowiednich kryteriów (wskaźniki lub dane statystyczne), które umożliwiłyby ocenę postępów w tej dziedzinie. Dyskusja, która trwa w RA na temat przyjęcia kryteriów godnej pracy jest trudna i spotyka się z oporem ze strony pracodawców i niektórych rządów, kwestionujących przyjęte przez ekspertów kryteria, a w rzeczywistości negujących konieczność monitorowania godnej pracy w ogóle.
Przypomnijmy, że Międzynarodowa Organizacja Pracy została powołana w określonym celu, tj. tworzenia międzynarodowego prawa pracy, w formie konwencji i zaleceń, które zawierają minimalne standardy w zakresie podstawowych praw pracowniczych. Standardy te odzwierciedlają przekonanie, że uniwersalny i stały pokój można uzyskać jedynie w oparciu o sprawiedliwość społeczną. Proces dochodzenia do sprawiedliwości społecznej jest procesem trudnym, szczególnie wówczas, gdy biorą górę partykularne interesy poszczególnych grup, czy państw. Jednak MOP nadal jest jedyną organizacją międzynarodową, w której przedstawiciele pracodawców i pracowników mają równe prawo z przedstawicielami rządów do kształtowania polityki i programów MOP, realizując tym samym jej podstawowe cele. Chociaż czasami jest to trudne, nie należy niedoceniać istnienia tej organizacji.
Przygotowała: Anna Wolańska, Biuro Zagraniczne KK, 30.11.2010 r.