Prawo Pracy

62 lata temu, 10. grudnia 1948 roku, Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło Powszechną Deklarację Praw Człowieka, najważniejszy dokument dotyczący praw człowieka i pierwszy tego rodzaju przyjęty przez społeczność międzynarodową.

Na pamiątkę tego wydarzenia 10 grudnia jest obchodzony na całym świecie jako Dzień Praw Człowieka.

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka składa się z Preambuły i 30 artykułów. Została sporządzona przez przedstawicieli wszystkich regionów świata w oparciu o wszelkie systemy prawne. Deklaracja stanowi fundamentalny kanon praw przysługujących wszystkim ludziom bez względu na różnice "rasy, koloru skóry, płci, języka, religii, poglądów politycznych lub innych przekonań, narodowości, pochodzenia społecznego, majątku, urodzenia lub jakiekolwiek inne różnice" (art. 2).

Deklaracja zawiera szeroki zakres podstawowych praw człowieka i wolności do których wszystkie kobiety i wszyscy mężczyźni na całym świecie są uprawnieni. Zachęcamy wszystkich do zapoznania się z treścią Deklaracji.

Mimo że Deklaracja była kamieniem węgielnym w dziedzinie praw człowieka, to nadal każdego dnia prawa te są łamane na całym świecie. Raport Roczny Amnesty International 2010 dokumentuje sytuację praw człowieka i przypadki jego łamania w 159 krajach. Odnotowane tam są tortury i inne formy złego traktowania ludzi w co najmniej 111 państwach, niesprawiedliwe procesy w co najmniej 55 krajach, ograniczenia wolności słowa w co najmniej 96 krajach, a więźniów sumienia w co najmniej 48 krajach.

Na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej odnotowano przypadki nietolerancji krytyki w Arabii Saudyjskiej, Syrii i Tunezji oraz nasilenie represji w Iranie. W Azji, rząd chiński wzmocnił naciski, więził i prześladował obrońców praw człowieka. Tysiące ludzi uciekały przed represjami i ciężką sytuacją ekonomiczną w Korei Północnej i Birmie.

Przestrzeń  na niezależne poglądy i społeczeństwo obywatelskie skurczyła się  w niektórych częściach Europy i Azji Centralnej. Odnotowano ograniczenia wolności wypowiedzi w Rosji, Turcji, Turkmenistanie, Azerbejdżanie, Białorusi i Uzbekistanie. Plagą Ameryk stały się setki bezprawnych zabójstw dokonywanych przez siły bezpieczeństwa w Brazylii, na Jamajce, w Kolumbii i Meksyku. Bezkarność Stanów Zjednoczonych dla naruszeń praw człowieka w „wojnie z terroryzmem” trwała nadal. Rządy w Afryce, w Gwinei i na Madagaskarze doświadczyły rozłamu w sprawie nadmiernego użycia siły i bezprawnych zabójstw, podczas gdy rządy w Etiopii  i Ugandzie zwalczały objawy krytyki.

Bezduszne lekceważenie ludności cywilnej stało się znakiem charakterystycznym konfliktów. Zbrojne ugrupowania  i siły rządowe dopuściły się łamania praw człowieka w Demokratycznej Republice Konga, na Sri Lance i w Jemenie. Podczas konfliktu w Gazie i południowym Izraelu, siły izraelskie i zbrojne ugrupowania palestyńskie dopuściły się bezprawnych zabójstw i raniły wielu cywilów. Tysiące cywilów cierpiało na skutek eskalacji przemocy   ze strony Talibów w Afganistanie i w Pakistanie, lub doświadczyło siły konfliktu w Iraku i Somalii. Kobiety i dziewczęta były narażone na gwałt i inne formy przemocy ze strony zarówno sił rządowych, jak i zbrojnych ugrupowań, podczas większości konfliktów.

Pozostałe trendy to:
- masowe przymusowe wysiedlenia ludności w Afryce, na przykład w Angoli, Ghanie, Kenii i Nigerii, często wpędzały ludzi w jeszcze większe ubóstwo.
- nasilenie przemocy domowej wobec kobiet, gwałty, wykorzystywanie seksualne, morderstwa i okaleczenia po gwałcie w Meksyku, Gwatemali, Salwadorze, Hondurasie i na Jamajce.
- miliony migrantów w krajach Azji i Pacyfiku, w tym w Korei Południowej, Japonii i Malezji doświadczyło wyzysku, przemocy i nadużyć.
- ostry skok rasizmu, ksenofobii i nietolerancji w Europie i Azji Centralnej.
- na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej, ataki ugrupowań zbrojnych – niektóre powiązane z Al Kaidą – w krajach takich jak Irak i Jemen, doprowadziły do wzrostu poczucia braku bezpieczeństwa.

W ujęciu globalnym, miliony ludzi zostały wpędzone w jeszcze większe ubóstwo z powodu kryzysu pożywienia, energii i finansów. Pokazuje to, jak konieczne jest zwalczanie przypadków nadużyć, które wpędzają ludzi w ubóstwo.

Według Amnesty International, odpowiedzialność za taki stan ponoszą głównie rządy, które blokują rozwój międzynarodowej sprawiedliwości, ustawiając się ponad prawem, chroniąc sprzymierzeńców przed krytyką i działając tylko wtedy, gdy może to przynieść wymierne korzyści polityczne. Rządy muszą zapewnić, że nikt nie będzie stał ponad prawem, że każdy będzie miał dostęp do sprawiedliwości, gdy którekolwiek z jego praw człowieka zostanie złamane. Dopóki rządy nie przestaną wykorzystywać sprawiedliwości do własnych interesów politycznych, wolność od strachu i wolność od niedostatku nie będą dostępne dla większości ludzi na świecie. Rządy powinny być rozliczane za łamanie praw człowieka, które prowadzi i pogłębia ubóstwo.
Pomimo licznych niepowodzeń w zapewnieniu sprawiedliwości na przestrzeni ubiegłego roku, niektóre z wydarzeń wskazują na pewien postęp. W Ameryce Łacińskiej, dochodzenia w sprawie zbrodni chronione przez amnestię, zostały ponownie otwarte. Znaczące jest oskarżenie byłych przywódców, w tym byłego prezydenta Peru Alberto Fujimori za zbrodnie przeciwko ludzkości, oraz ostatniego przywódcy wojskowego Argentyny Reynaldo Bignone za uprowadzenia i tortury. Wszystkie rozprawy w Specjalnym Trybunale dla Sierra Leone zostały rozpatrzone, z wyjątkiem trwającego wciąż procesu byłego prezydenta Liberii, Charles'a Taylora. Jednak w porównaniu do skali łamania praw człowieka, te pozytywne przykłady stanowią znikomą część poprawy sprawiedliwości.

Z punktu widzenia związków zawodowych prawa związkowe stanowią część praw człowieka. Art. 20 Deklaracji stanowi bowiem prawo do stowarzyszania się, a art. 23 mówi już wprost o prawie każdego człowieka do „tworzenia związków zawodowych i do przystępowania do związków zawodowych dla ochrony swych interesów”. Między innymi z tego powodu, dzień ten jest również niezmiernie istotny dla całego ruchu związkowego. Również prawa związkowe są na całym świecie łamane i niestety zjawisko to nasila się z roku na rok. Roczny przegląd łamania praw związkowych w 2010 r., wydawany przez Międzynarodową Konferencję Związków Zawodowych, informuje, że w 2009 r. zamordowano 101 działaczy związkowych (76 w roku 2008): 48 zabito w samej Kolumbii, innych w Gwatemali, Hondurasie, Meksyku, Bangladeszu, Brazylii, Dominikanie, Filipinach, Indii, Iraku i Nigerii. W przypadku Kolumbii, państwa dla ruchu związkowego bezwzględnego i tragicznego. Wśród 48 zamordowanych, było 5 kobiet.

W 2009 r. odnotowano też liczne przypadki usiłowania morderstw, czy gróźb ich dokonania na działaczach związkowych, głównie w Kolumbii i Gwatemali. Setki działaczy przebywa w więzieniach, wielu zostało aresztowanych: w Iranie, Hondurasie, Pakistanie, Południowej Korei, Turcji i szczególnie w Zimbabwe. Sytuacja praw związkowych nieustannie pogarsza się w wielu krajach, w tym w Egipcie, Turcji, Korei Południowej i Rosji. Łamanie tych praw, w bardzo wielu przypadkach, pozostaje bezkarne, a rządy nie biorą odpowiedzialności za represjonowanie działaczy związkowych i nie zapewniają właściwej ochrony osobom broniącym swoich praw. Niektóre rządy wręcz okazują zamiary, lub czynią to w praktyce, objęcia całkowitą kontrolą związków zawodowych.

Działalność związkowa była, i jest, przedmiotem ataku antydemokratycznych sił, z powodu zaangażowaniu się związków zawodowych w walkę o demokrację, jak to miało miejsce w Hondurasie i Gwinei.
Represje wobec pracowników biorących udział w strajkach zostały odnotowane na wszystkich kontynentach. Tysiące pracowników demonstrujących sprzeciw przeciwko negatywnym skutkom kryzysu, za który przyszło im płacić bardzo wysoką cenę w postaci utraty miejsc pracy, obniżania się dochodów, pogarszania się warunków pracy, utraty bądź zaniżenia poziomu bezpieczeństwa socjalnego, było bitych, przetrzymywanych, aresztowanych, przykładem takich praktyk są: Algeria, Argentyna, Białoruś, Birma, Wybrzeże Kości Słoniowej, Egipt, Honduras, Indie, Iran, Kenia, Nepal, Pakistan, Turcja. W wielu krajach miały miejsce przypadki zwolnień pracowników ze względu na ich działalność związkową. W Bangladeszu 6 strajkujących o wypłatę zaległych wynagrodzeń pracowników zginęło w wyniku interwencji policji.
Mimo że w niektórych krajach ustawodawstwo zapewnia ochronę praw związkowych, to wiele kategorii pracowników nadal spotyka się z poważnymi ograniczeniami, włączając w to pracowników publicznych. Zakaz prawa do strajku, złożone wymagania proceduralne, obowiązkowy arbitraż, stosowanie zbyt szerokiej i niejasnej definicji „kluczowych usług”, to tylko niektóre z przykładów tych ograniczeń, które w praktyce uniemożliwiają prowadzenie działalności związkowej.

NSZZ „Solidarność” przez cały okres swojego istnienia, nieustannie przyłączał się do międzynarodowych akcji w obronie praw człowieka, praw pracowniczych i związkowych. Każdego roku Komisja Krajowa wysyła listy do rządów poszczególnych państw, które w sposób drastyczny naruszają podstawowe wolności. Tylko w 2010 r. „Solidarność” interweniowała w sprawie łamania praw w Birmie, Bangladeszu, Gwatemali, Indiach, Iraku, Iranie, Kenii, Korei Pd., Kolumbii, Kostaryce, Panamie, Suazi, czy Turcji – w przypadku niektórych krajów niejednokrotnie.

W 2009 r. obchodzono 60-tą rocznicę Konwencji MOP nr 98 dot. stosowania zasad prawa organizowania się i rokowań zbiorowych. Znaczącym jest fakt, że kraje takie jak Kanada, Chiny, Indie, Iran, Korea Południowa, Meksyk, Tajlandia, USA, Wietnam do tej pory nie ratyfikowały tej konwencji. Tak więc prawie połowa populacji aktywnej zawodowo nie jest objęta tą konwencją. Nawet w przypadku krajów, które ją ratyfikowały, jej stosowanie w praktyce pozostaje na bardzo niskim poziomie.

Korzystanie z fundamentalnych praw związkowych przez niezależne organizacje związkowe jest niezbędne dla funkcjonowania demokratycznych społeczeństw i globalnej gospodarki opartej na sprawiedliwości społecznej. „Sprawiedliwość niesie uczciwość i prawdę dla ludzi, którzy doświadczyli przemocy i łamania praw człowieka, a w efekcie końcowym przynosi nam bardziej stabilny i bezpieczny świat.” - Draginja Nadażdin, Dyrektorka Amnesty International w Polsce.

Anna Wolańska, Biuro Zagraniczne KK, 26 listopada 2010 r.

(Zamieszczony tekst składa się z fragmentów tekstów i informacji zamieszczonych na stronach internetowych Ośrodka Informacji ONZ w Warszawie http://www.unic.un.org.pl/prawa_czlowieka, Amnesty International w Polsce http://amnesty.org.pl/zobacz/raport-roczny-2010.html oraz Annual Survey ITUC – 2010 www.ituc-csi.org) 



W związku ze zbliżającym się Międzynarodowym Dniem Praw Człowieka zachęcamy wszystkich członków i osoby, którym prawa człowieka nie są obojętne do przyłączenia się do akcji Amnesty International - Maraton Pisania Listów 2010

Maraton Pisania Listów, organizowany przez Amnesty International w Polsce, ma na celu podniesienie świadomości Polaków i ich edukację na temat praw człowieka, a także oferuje im unikalną możliwość realnego wpływu na sytuację osób, które cierpią w wyniku łamania praw człowieka.
Maraton Pisania Listów odbywa się co roku w weekend, w okolicach Międzynarodowego Dnia Praw Człowieka, który przypada na 10 grudnia. W ubiegłym roku w ponad 170 miejscach w całej Polsce zostało napisanych 108 026 listów. Jest to największe w Polsce wydarzenie angażujące tak dużą ilość osób w obronie praw człowieka.

W tym roku Maraton Pisania Listów odbędzie się już po raz jedenasty w dniach 11-12 grudnia.

W czasie Maratonu przez 24 godziny pisane są ręcznie listy w obronie kilkunastu konkretnych osób lub grup osób, których prawa zostały złamane. Indywidualnie wyrażony sprzeciw przeciwko łamaniu praw człowieka ma szczególną moc. Maraton nie jest zwykłą zbiórką pieniędzy, ale konkretnym przykładem działania. Te listy są naprawdę skuteczne. Wiele osób biorących udział w Maratonie otrzymuje odpowiedź na swoje listy, a osoby, które dzięki tym listom zostały uwolnione przyznają, że dodawały im one otuchy i pocieszenia. Listy solidarności okazują się często ostatnią nadzieją dla prześladowanych i więzionych. Szczegółowe informacje na ten temat znajdują się na stronie internetowej AI.