MPK Białystok

Dnia 5 listopada 1980 r. odbył się posiedzenie Komitetu Założycielskiego NSZZ „Solidarność” przy Miejskim Przedsiębiorstwie Komunikacyjnym. Przewodniczącym Komisji Zakładowej został Jan Łajewski.

W czasie obrad Komisji Zakładowej poddano pod rozwagę wykonanie sztandaru związkowego. Wiele kontrowersji wzbudzały niemałe koszty wykonania sztandaru, jak również organizacji całej uroczystości (150 tys. zł). Mimo to zaaprobowano wniosek wykonania sztandaru. Miał zostać wykonany z dobrowolnych składek członków NSZZ „Solidarność” przy MPK.



Powołano do życia komitet organizacyjny, w skład którego weszli: A. Bochenko, Tadeusz Nieciecki, Stanisław Kubrak, Tadeusz Sasimowicz, E. Fiedosiuk, Magdalena  Kretowicz, Zygmunt Jamro, Strzałkowski, Krystyna Kalisz i Leonard Bastek. Został on jednogłośnie zatwierdzony przez zebranych. Przyjął on nazwę Komitet Fundacji Sztandaru „Solidarność” MPK. Przewodniczącym został Tadeusz Sasimowicz, a jego zastępcą Zygmunt Jamro. Komitet miał za zadanie uzgodnienie projektu graficznego sztandaru, wysokości opłat za wykonanie. Miał się zająć zbiórką składek . Wśród pracowników umysłowych składki zbierali: Kalisz, Kretowicz i Fiedosiuk, kandydatów kierowców: Strzałkowski i Bastek, zaś wśród pracowników zaplecza: Bochenko i Kubrak. Uzgodniono również kandydatów do pocztu sztandarowego, który składał się z pięciu osób: trzech mężczyzn i dwóch kobiet.

Na posiedzeniu Komitetu Fundacji Sztandaru w dniu 26 maja 1981 r., której przewodniczyła Krystyna Kalisz, podjęto decyzję, iż na sztandarze będzie widniał wizerunek św. Krzysztofa – patrona kierowców. Dwa dni później, w kościele św. Rocha, doszło do spotkania z siostrą misjonarką Świętej Rodziny z Kętrzyna, która również dla Przedsiębiorstwa Instalacji Przemysłowych „Instal” uszyła i wyhaftowała sztandar. To ona udzieliła wszelkich informacji na temat techniki pracy i jej kosztów .

Sztandar z jednej strony posiadał napis „Solidarność” w formie stylizowanej, litery czerwone na białym tle; jak również wyrazy: „Bóg, Praca – Honor, Ojczyzna”. Na środku czerwonego pola widniał Biały Orzeł, pod nim napis w półkolu „Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne”, zaś niżej „Białystok / 1981”. Na drugiej stronie, na białym polu została wyszyta postać św. Krzysztofa, patrona kierowców, niosącego na swym lewym ramieniu małego Pana Jezusa. Nad postacią wyszyty był napis: „Św. Krzysztofie Patronie nasz”, a pod jego osobą dokończenie wezwania: „Módl się / za nami”. Wszystkie napisy i wyhaftowane symbole i postacie zostały wyszyte skośnie na płótnie sztandaru. Wszelkie metalowe emblematy do sztandaru wykonał Mieczysław Nalewajko.

Dnia 22 października 1981 r. Ryszard Kozłowski, sekretarz Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” przy Miejskim Przedsiębiorstwie Komunikacyjnym w Białymstoku prosił Kurię Arcybiskupią w Białymstoku o wyświęcenie sztandaru ufundowanego przez pracowników. Uczynił to nie tylko w imieniu Komisji Zakładowej, ale również w imieniu Komitetu Fundacji Sztandaru. Uroczystość miała się odbyć 15 listopada 1981 r. w kościele św. Rocha w Białymstoku .

Wiele kłopotów organizatorom uroczystości poświecenia sztandarów sprawiło uzyskanie pozwolenia na przemarsz pochodu składającego się z pracowników dwóch zakładów pracy ulicami miasta. Komisje Zakładowe z obu firm: MPK i PTHW zwróciły się władz miejskich o uzyskanie pozwolenia na zorganizowanie pochodu i jego przemarsz. Grupy związkowców, ze swymi pocztami sztandarowymi i orkiestrą miały przemaszerować od kościoła ulicą św. Rocha, dalej ul. Lipową, Próchnika, Skłodowskiej, Dzierżyńskiego, Mazowiecką, Pogodną na ulicę Składową do siedziby MPK .

Kierownik Wydziału Komunikacji Urzędu Miejskiego w Białymstoku powołując się na rozporządzenia ministrów komunikacji i spraw wewnętrznych z dnia 20 lipca 1968 r. w sprawie ruchu na drogach publicznych  oraz na rozporządzenie wojewody białostockiego z 19 sierpnia 1981 r. w sprawie poruszania się grup pieszych po drogach dnia 9 listopada 1981 r. zabronił przemarszu kolumny pieszej po zakończonej uroczystości od kościoła do siedzib zakładów i nie zdecydował się na zabezpieczenie trasy jej przemarszu. Motywował to faktem, iż spowoduje to duże utrudnienia w ruchu drogowym i komunikacji. Wydał jednak zezwolenie na przemarsz pochodu przed uroczystościami, jednak zmienionymi ulicami, przy ograniczonym ruchu drogowym, czyli jedną połową jezdni. Skierował również oddzielne pismo do komendantów wojewódzkiego i miejskiego Milicji Obywatelskiej w sprawie zapewnienia porządku na tej trasie.

Komisje Zakładowe jeszcze tego samego dnia na ręce wojewody złożyły odwołania od decyzji wydanej 9 listopada i prosiły o zezwolenie na przemarsz nie wytyczonymi przez urzędnika miejskiego ulicami, gdyż te były zbyt wąskie, o nawierzchni brukowanej. Pracownicy przedsiębiorstwa pracującego na rzecz miasta domagali się doceniania ich pracy i wyrażenia zgody na przemarsz .

Widocznie odwołanie odniosło skutek, bądź też wojewoda wpłynął na zmianę decyzji, gdyż 11 listopada uchylono decyzję sprzed dwóch dni i zezwolono na przemarsz przy zamkniętym ruchu drogowym ulicami: kościół św. Rocha, Krakowska, Malinowskiego, M.C. Skłodowskiej, Dzierżyńskiego, Mazowiecka, Wiejska, Pogodna i Składowa. Za utrzymanie ładu i porządku w czasie przemarszu kolumn pieszych odpowiedzialni byli przewodniczący Komisji Zakładowych obu przedsiębiorstw: Jan Łojewski z MPK i Władysław Pruszyński z PTHW .
Zachował się schemat ustawień pochodu. Na czele szedł poczt sztandarowy Zarządu Regionu NSZZ „Solidarność” w towarzystwie osób niosących flagi narodowe. Za nimi szła sześćdziesięcioosobowa orkiestra dęta z Technikum Wodno-Melioracyjnego. Tuż za nią szły poczty sztandarowe Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego i Przedsiębiorstwa Transportowego Handlu Wewnętrznego. Oba poczty składały się z pięciu osób: trzech mężczyzn i dwóch kobiet. Chorążym pocztu sztandarowego NSZZ „Solidarność” przy MPK był Tadeusz Sasimowicz. .

Za nowo wyświęconymi sztandarami szły poczty sztandarowe zakładów pracy, które już wcześniej obchodziły podobne uroczystości. Były to poczty: Okręgowego Przedsiębiorstwa Zakładów Mięsnych, Przedsiębiorstwa Instalacji Przemysłowych „Instal”, Białostockich Zakładów Przemysłu Owocowo-Warzywnego i Lokomotywowni PKP Białystok. Dopiero za pocztami szli robotnicy – pracownicy zakładów pracy oraz pozostali uczestnicy uroczystości. Pochód po bokach strzegli członkowie służby porządkowej chroniąc przed ewentualnymi prowokacjami i zamieszkami . Porządkowych było dwudziestu dwóch. Odpowiedzialnymi byli: Zygmunt Paszkiewicz i Leszek Ogrodnik.

Obie Komisje Zakładowe NSZZ „Solidarność”: przy MPK oraz w PTHW dnia 17 listopada po uroczystości poświęcenia sztandarów zwróciły się do redakcji „Gazety Współczesnej” o zamieszczenie ogłoszenia następującej treści: Komisje Zakładowe NSZZ „Solidarność” przy Miejskim Przedsiębiorstwie Komunikacyjnym i Przedsiębiorstwie Transportowym Handlu Wewnętrznego – niniejszym dziękują władzom miasta za zezwolenie na przemarsz oraz funkcjonariuszom Milicji Obywatelskiej za przeprowadzenie grupy pracowników ze sztandarami do dzielnicy Bażantarnia w dniu 15.XI.1981 r. Jednocześnie dziękujemy wszystkim uczestnikom przemarszu .

Do udziału w uroczystości zostało zaproszone orkiestrę Technikum Wodno-Melioracyjnego w Białymstoku. Towarzyszyła ona także na drodze przemarszu z zakładów pracy do kościoła św. Rocha. Członkom orkiestry zapewniono środki transportu. Za udział orkiestry na konto Komitetu Rodzicielskiego szkoły przelano kwotę 15 tys. złotych .

Porządek poświęcenia sztandarów NSZZ „Solidarność” MPK i PTHW w Białymstoku przewidywał spotkanie wszystkich uczestników uroczystości na wałach kościoła św. Rocha 15 listopada 1981 r. o godz. 10.45. Poczty sztandarowe zostały wprowadzone do świątyni, podczas śpiewu pieśni „Nie rzucim Chryste świątyń Twych”, w obecności biskupa Edwarda Ozorowskiego i księży. Mszy św. przewodniczył biskup Ozorowski, homilię wygłosił ks. Cezary Potocki.

Tuż przez obrzędem poświęcenia sztandarów NSZZ „Solidarność” obu zakładów pracy Prośbę o wyświecenie sztandarów wygłosił przedstawiciel Przedsiębiorstwa Transportowego Handlu Wewnętrznego . Prosił on w imieniu pracowników obu firm o dokonanie tej świętej czynności. Prosił o to pasterza Kościoła białostockiego, gdyż był przekonany, iż to Kościół od ponad tysiąca lat na polskiej ziemi przewodzi narodowi. Mówiąc o związkowych sztandarach odwoływał się do symboliki narodowej i religijnej: Na sztandarach tych widzimy wizerunek Orła i św. Krzysztofa. Orzeł – nasze godło narodowe – zobowiązuje nas do postawy patriotycznej i moralnej wobec Ojczyzny. Św. Krzysztof – patron kierowców – będzie czuwał nad naszymi kierowcami w ich zaszczytnej, ale zarazem trudnej i niebezpiecznej pracy, aby mogli oni wypełniać swoje obowiązki wobec społeczeństwa Białostocczyzny.

Po odegranym sygnale przez orkiestrę sztandary zostały wprowadzone przed ołtarz. Nastąpił obrzęd poświęcenia, którego dokonał biskup. Na znak szacunku, po ich poświeceniu, ucałował sztandary.

W liturgii słowa oba czytania przeczytali pracownicy zakładów pracy: pierwsze czytanie czytał z MPK, drugie zaś z PTHW. Homilię tego dnia wygłosił kanclerz Kurii Arcybiskupiej w Białymstoku ks. Cezary Potocki. Wezwania modlitwy powszechnej również zostały podzielone wśród pracowników obu firm. Jedno z wezwań, odczytane przez Ryszarda Kozikowskiego z MPK, dotyczyło bezpośrednio uroczystości poświęcenia sztandarów: Boże, Ty przez widzialne znaki Twych wiernych doznajesz szczególnej czci, spraw, aby sztandary ufundowane przez członków Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego i Przedsiębiorstwa Transportowego Handlu Wewnętrznego w Białymstoku były znakiem wierności Bogu i Ojczyźnie. Podobnie dary ofiarne zostały przez nich wspólnie przyniesione do ołtarza.

Już na terenie zakładu przy bramie głównej, przewodniczący Związku, gdy otrzymując sztandar został poproszony o troskę o niego i o dopilnowanie, by nie uległ zniszczeniu i by nic mu się nie stało: Przekazuję ten sztandar pod twoją opiekę. Niech będzie n symbolem jedności i sprawiedliwości wszystkich pracowników naszego zakładu.

Nad ranem 13 grudnia 1981 r. sztandar Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” przy Miejskim Przedsiębiorstwie Komunikacyjnym wyniesiony został potajemnie z terenu zakładu przez chorążego Tadeusza Sasimowicza i przekazany do parafii św. Rocha. Proboszcz parafii ks. Piotr Maziewski, przekazał do Siostrom Misjonarkom Świętej Rodziny, które schowały go w swym klasztorze, za klauzurą .