O dialogu w kryzysie

(27.03) Ponad 2 mln bezrobotnych w tym ponad 500 tys. nowo zarejestrowanych to efekt globalnego kryzysu na polskim rynku pracy. Przed takimi skutkami kryzysu finansowego, NSZZ „Solidarność” ostrzegał już pod koniec 2008 roku.

Kryzys pokazał, że w Polsce w przeciwieństwie do innych krajów UE brakuje mechanizmów ochrony miejsc pracy przed skutkami spowolnienia gospodarczego. Stąd pomysł NSZZ „S” na wprowadzenie do polskiego prawa takich narzędzi jak bezrobocie techniczne, czy płatne postojowe – mechanizmów z powodzeniem stosowanych w wielu krajach unijnych.

Efektem wypracowanego przez związki zawodowe i pracodawców "pakietu antykryzysowego" miała być ustawa o łagodzeniu skutków kryzysu, przyjęta przez Sejm w lipcu ubiegłego roku. Po trudnych rozmowach między związkami zawodowymi i pracodawcami zabrakło woli kompromisu przede wszystkim ze strony rządu. W trakcie prac parlamentarnych niektóre zapisy pakietu zostały wypaczone wbrew intencji związków zawodowych.

Największe wątpliwości "Solidarności" budziły przede wszystkim:
- umożliwienie pracodawcom stosowania 12-miesięcznego okresu rozliczeniowego bez względu na ich sytuację finansową
- zasady dotyczące zawierania umów na czas określony, które zamiast stabilizować zatrudnienie przyczyniły się do pogorszenia sytuacji pracowników;
- zbyt ostre kryteria, jakie musi spełnić przedsiębiorstwo, aby skorzystać z pomocy w utrzymaniu miejsc pracy

Do 1 marca br. 124 przedsiębiorców zwróciło się do Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych o pomoc na podstawie ustawy o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego. Złożone wnioski opiewają na kwotę 18 532 168,23 zł i dotyczą ponad 10 tys. pracowników. Najwięcej wniosków dotyczy wypłaty świadczeń z tytułu przestoju ekonomicznego oraz z tytułu obniżonego czasu pracy. Dotychczas zawarto 67 umów na wypłatę świadczeń na łączną kwotę prawie 13 mln zł. Faktycznie do 1 marca wypłacono świadczenia o wartości ponad 2,5 mln zł.

Niewielkie jest zainteresowanie pracodawców podnoszeniem kwalifikacji pracowników w czasie kryzysu. Środki na ten cel zostały zarezerwowane w Funduszu Pracy. urzędy centralne wydały 15 zaświadczeń uprawniających do pomocy w sfinansowaniu szkoleń. Wartość umów z tytułu kosztów szkolenia dla pracowników i z tytułu stypendiów wynosi zaledwie 146 tys. zł. Z tej formy pomocy skorzystało jedynie 53 pracowników.

Największym zainteresowaniem pracodawców cieszy się natomiast możliwość wydłużania okresu rozliczeniowego czasu pracy. W sumie do końca lutego Państwowa Inspekcja Pracy zarejestrowała 614 przypadków wydłużenia okresu rozliczeniowego czasu pracy. Najwięcej (388 przypadków) w drodze porozumienia z przedstawicielami pracowników a 211 w porozumieniu ze związkami zawodowymi.

Obecnie w Komisji Trójstronnej trwają prace nad nowelizacją niektórych zapisów tej ustawy, np. ograniczeniu stosowania umów na czas określony. Zgodnie z deklaracją rządu tylko ustalenia zawarte przez związki zawodowe i pracodawców w konsensusie będą przedmiotem prac parlamentarnych.
 

Tzw. ustawa antykryzysowa i różne aspekty dialogu społecznego to niektóre z temtów, jakie omawiają uczestnicy międzynarodowej konferencji pod tytułem „Rola i formy dialogu społecznego w sytuacji globalnego kryzysu gospodarczego oraz wymiana dobrych praktyk”. Konferencja odbywa się dzisiaj w Warszawie i jest realizowana w ramach projektu, współfinansowanego ze środków Komisji Europejskiej i Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, pt. „Rozwój dialogu autonomicznego – europejska wymiana dobrych praktyk w kształtowaniu postaw etycznych pracodawców i pracowników w obliczu kryzysu gospodarczego”. Jest to już dziesiąty projekt przygotowany przez Fundusz Gospodarczy, który przyczynia się do rozwoju dialogu społecznego w Polsce i promuje europejski model dialogu społecznego.

W ramach projektu zostały zrealizowane szkolenia dla związkowych prawników z zakresu zastosowania tzw. ustawy antykryzysowej, Na ten temat wydany został również poradnik. Założenia projektu to m.in. szukanie nowych form dialogu społecznego oraz wzmocnienie współpracy między związkowcami i pracodawcami w sytuacji kryzysu, zostały osiągnięte. Skuteczne przeciwdziałanie negatywnym skutkom kryzysu tkwi w zdolności do wypracowywania i podejmowania wspólnych działań na każdym poziomie. Przygotowaniu związkowców i specjalistów prawa pracy do podejmowania takich wspólnych działań służyły organizowane w ramach projektu szkolenia, bazujące na wymianie doświadczeń i dobrych praktyk. W trakcie trzech międzynarodowych szkoleń z udziałem związkowców z Chorwacji, Holandii i Litwy i jednego szkolenia z udziałem związkowców z Polski omawiano nie tylko przyczyny i skutki kryzysu gospodarczego, ale szukano alternatywy dla zwolnień z pracy. Wśród proponowanych rozwiązań było wykorzystanie  tymczasowego bezrobocia na szkolenia dotyczące zwiększenia lub zmiany kwalifikacji, wdrożenie idei „flexicurity” czy wprowadzenie programów krótkiego tygodnia pracy. W czasie szkoleń duży nacisk kładziono również na potrzebę cementowania współpracy z innymi reprezentacjami pracowników w firmie do wypracowywania wspólnych rozwiązań oraz uświadomienie, że pracownicy są ofiarami a nie sprawcami kryzysu.

Fundusz Gospodarczy, spółka Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, działa już 21 lat, a od 7 lat zajmuje się przygotowywaniem, realizowaniem i rozliczaniem projektów unijnych, początkowo przedakcesyjnych, a teraz głównie z linii budżetowych Komisji Europejskiej.

Dział Informacji KK