Dzieje NSZZ „Solidarność” opisywane były dotąd głównie przez pryzmat struktur lub prowadzonych przez nie działań. Często zapominano, że struktury te tworzyli ludzie. Niniejsza konferencja chce to zmienić i spojrzeć właśnie na historię Związku od tzw. „dołu”, czyli poprzez prezentację losów i działań konkretnych działaczy. Przedmiotem badań będą elity przywódcze „Solidarności” w regionach, które uplasowane były czy to w Komisjach Zakładowych czy też w Zarządach Regionów. W zależności od ujęcia zaprezentowane będą losy poszczególnych osób albo szerszych zbiorowości tworzących Komisje Zakładowe lub Zarządy Regionów. Warto spojrzeć na te zagadnienia nie tylko z perspektywy historycznej, ale również socjologicznej czy politologicznej.
Celem konferencji jest przede wszystkim spojrzenie na historię NSZZ „Solidarność” przez pryzmat jej kadr funkcyjnych i losów najbardziej aktywnych działaczy. Spojrzenie na to kim byli ci ludzie, jak działali w okresie PRL, ale także jak potoczyły się ich losy po upadku komunizmu. Z punktu widzenia organizatorów konferencji ważne będą zarówno jednostkowe, wybrane biografie, jak i szersze portrety zbiorowe, ale też wybrane istotniejsze wydarzenia, w których wyraziście podkreślona będzie rola poszczególnych liderów związkowych. W wielomilionowej „Solidarności”, która powstała w 1980 r. i znacząco wpłynęła nie tylko na losy Polski, ale także całego świata, działali ludzie o bardzo różnych rodowodach politycznych, społecznych, zawodowych. Reprezentowali wszystkie grupy wiekowe i wszystkie regiony Polski. Co najważniejsze, obecni byli w całym kraju, nawet w najmniejszych gminach, chociaż oczywiście najważniejszym zapleczem ruchu były duże ośrodki miejskie oraz największe zakłady pracy.
Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”, którego budowę rozpoczęto po wielkiej fali protestów społecznych w sierpniu 1980 r., szybko stał się wielomilionową organizacją, a zarazem wielkim ruchem społecznym o szerokim zakresie aktywności. W gronie tym wyróżniali się liderzy, stanowiący elitę związkową. Byli oni motorem wielkiej aktywności NSZZ „Solidarność”, jego skuteczności i siły. Po wprowadzeniu stanu wojennego w grudniu 1981 r., a następnie po bezprawnej delegalizacji związku przez sejm PRL, masowo działali w podziemnych strukturach związkowych. W największym stopniu przyczynili się do ogromnego sukcesu z 1989 r. W ostatecznym bilansie to właśnie „Ludzie »Solidarności«” stali się podstawą dla historycznej transformacji, w tym przywrócenia pełnej suwerenności Polsce oraz dla zbudowania obecnego systemu politycznego, opartego na zasadach demokracji. Planowana konferencja ma za zadanie przedstawienie losów tych ludzi.
Konferencja odbędzie się w siedzibie bydgoskiego oddziału IPN przy ul. Teskowej 1, w dn. 23 i 24 października. Prelekcje rozpoczynają się o godzinie 10.
Wydarzenie swoim patronatem objął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Karol Nawrocki.
Od przewodniczących Komisji Zakładowych do Zarządów Regionu. Portret zbiorowy i indywidualny NSZZ „Solidarność” Bydgoszcz, 23-24 października 2025 r. Delegatura IPN w Bydgoszczy, ul. Teskowej 1 Organizatorzy: Delegatura Instytutu Pamięci Narodowej w Bydgoszczy Centrum Badania Historii „Solidarności” i Oporu Społecznego w PRL UMK w ToruniuPartnerzy:
NSZZ „Solidarność” Region Bydgoski NSZZ „Solidarność” Region Toruńsko-WłocławskiJak wynika z tematyki wystąpień – nie zabraknie wielu akcentów dotyczących ludzi naszego Regionu (mowa o Regionie Solidarności). Spośród planowanych 31 prelekcji w sposób szczególny czekamy na:
DZIEŃ 1 – 25 PAŹDZIERNIKA
- dr Grzegorz Wołk (IPN Warszawa), Kto zostawał przewodniczącym Solidarności? Refleksje prozopografirzne na przykładzie przewodniczących regionów NSZZ „Solidarność„.
- Andrzej W. Kaczorowski (badacz niezależny), Portret zbiorowy przywódców rolniczej „Solidarności „z lat 1980-1981.
- prof. dr hab. Wojciech Polak (UMK Toruń), Piotr Łukaszewski – jeden z liderów i aktywny działacz toruńskiej „Solidarności” podziemnej.
- dr Przemysław Wojtowicz (IPN Bydgoszcz), Edward Strzyżewski – zapomniany przewodniczący MKZ w Toruniu. Kulisy rywalizacji o władzę w Regionie Toruńskim NSZZ „Solidarność” (1980-1981).
DZIEŃ 2-24 PAŹDZIERNIKA 2025
- prof. dr hab. Waldemar Rozynkowski (UMK Toruń), Michał Grabianka – współorganizator rolniczej „Solidarności” w województwie toruńskim
- dr hab. Rafał Łatka (IPN Warszawa, UKSW), Episkopat Polski wobec liderów „Solidarności” z lat 1980-1981. Zarys problematyki.
- Wojciech Gonera (PTH Inowrocław), Mateusz Szłapka (IPN Bydgoszcz), Duchowe wsparcie. Relacje liderów inowrocławskiej Solidarności z duchowieństwem katolickim.
- dr hab. Sylwia Galij-Skarbińska (UMK Toruń), Gertruda Przybylska – inżynier, społecznik, oddana działaczka toruńskiej „Solidarności”.
