Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy - część V

18 marca 2022 Komisja Europejska przedstawia  wytyczne operacyjne wspierające państwa członkowskie w stosowaniu dyrektywy w sprawie tymczasowej ochrony. Wytyczne mają za zadanie pomóc osobom przybywającym korzystać ze spójnych i skutecznych praw oraz ułatwią państwom członkowskim wywiązywanie się ze swoich nowych obowiązków.

Komisarz do spraw wewnętrznych Ylva Johansson wskazuje: W ciągu kilkunastu dni granicę z UE przekroczyło 3 mln osób. Okazywana im solidarność jest ogromna, a reakcja władz – godna podziwu. Trzeba jednak włożyć dużo wysiłku w to, aby uchronić systemy krajowe przed przeciążeniem i zapewnić ludziom należytą ochronę. Na podstawie pytań otrzymanych od państw członkowskich przygotowaliśmy wytyczne operacyjne, które będziemy regularnie aktualizować. Komisja będzie wspierać państwa członkowskie na każdym etapie – od przybycia tych osób do ich integracji.

Wiceprzewodniczący do spraw promowania europejskiego stylu życia Margaritis Schinas podkreśla: Bezprecedensowa decyzja o przyznaniu natychmiastowej ochrony wszystkim osobom, dla których Ukraina jest domem, jest wprowadzana w życie. Chcąc jak najbardziej usprawnić ten proces, Komisja wspiera państwa członkowskie za pomocą wytycznych operacyjnych. Jednym z największych problemów jest obecnie liczba przybywających do UE dzieci bez opieki, które trzeba zarejestrować i które potrzebują specjalnego wsparcia.

Wytyczne mają być „żyjącym” dokumentem, który będzie odzwierciedlał sytuację i  uwzględniał zmieniające się potrzeby państw członkowskich. Jego najważniejsze elementy to:

• Wyjaśnienie, kto jest uprawniony do tymczasowej ochrony, na przykład osoby, które korzystały z ochrony międzynarodowej lub równoważnej ochrony krajowej w Ukrainie przed 24 lutego i które zostały wysiedlone z Ukrainy 24 lutego lub później, oraz członkowie ich rodzin.
• Definicja „odpowiedniej ochrony” w prawie krajowym, ewentualnej alternatywy tymczasowej ochrony, którą mogą zaoferować państwa członkowskie i która nie musi być wszędzie taka sama, ale musi być zgodna z Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej i z duchem dyrektywy w sprawie tymczasowej ochrony. Wszystkim należy zapewnić poszanowanie godności ludzkiej, a tym samym godny poziom życia.
• Określenie rodzaju dowodów niezbędnych do skorzystania z tymczasowej ochrony lub odpowiedniej ochrony na mocy prawa krajowego.
• Zachęcenie państw członkowskich do rozważenia rozszerzenia tymczasowej ochrony na osoby, które, ściśle rzecz biorąc, nie są objęte zakresem stosowania decyzji, ale potrzebują ochrony, jak np. osoby, które uciekły z Ukrainy krótko przed 24 lutego 2022 r.
• Dzieci: wytyczne zawierają specjalny rozdział poświęcony dzieciom. Dzieciom i nastolatkom bez opieki należy niezwłocznie wyznaczyć opiekuna prawnego lub zapewnić odpowiednie przedstawicielstwo prawne. Komisja koordynuje również relokację dzieci i nastolatków bez opieki do innych państw członkowskich. Wszystkie dzieci uciekające przed wojną, niezależnie od ich statusu, powinny mieć pełną ochronę i szybki dostęp do przysługujących im szczególnych praw (w tym do edukacji, opieki zdrowotnej, pomocy psychospołecznej).
• Wytyczne dotyczące szczególnych praw przewidzianych w dyrektywie w sprawie tymczasowej ochrony: dokument pobytowy powinien służyć jako potwierdzenie statusu danej osoby w urzędach pracy, szkołach czy szpitalach. Jeśli dokumenty pobytowe nie zostały jeszcze wydane, państwa członkowskie powinny ułatwiać otwieranie rachunków bankowych i dostęp do odpowiednich usług na podstawie dokumentu tożsamości lub dowodu wjazdu na terytorium UE po 24 lutego 2022 r.
• Wytyczne zapewniające swobodne przemieszczanie się zarówno przed wydaniem dokumentów pobytowych, jak i po: obywatele Ukrainy mający paszporty biometryczne lub obywatele innych państw, niepotrzebujący wizy krótkoterminowej, aby wjechać do Unii, po wjeździe mogą swobodnie podróżować w strefie Schengen przez 90 dni w ciągu 180-dniowego okresu. Jeśli chodzi o obywateli niezwolnionych z obowiązku wizowego Komisja zaleca, aby państwa członkowskie pierwszego wjazdu wydawały im 15-dniową wizę na granicy, a inne państwa członkowskie nie nakładały kar finansowych na przewoźników, którzy przewożą osoby korzystające z tymczasowej ochrony i nieposiadające ważnych dokumentów wjazdu. Osoby objęte tymczasową ochroną i posiadające dokument pobytowy mają prawo do swobodnego przemieszczania się.
• Zapewnienie pomocy przy przesiedleniu osobom bez prawa do pozostania w UE, np. konieczność zapewnienia im pomocy konsularnej w przypadku przesiedlenia, w czym może pomóc Frontex.
   

W załączniku do tej informacji znajdują się wytyczne w języku angielskim. W chwili ich oficjalnego tłumaczenia na język polski przekażemy polką wersję językową.