Zakaz wypowiedzenia umowy z seniorem dotyczy także zatrudnienia, które kończy się jeszcze przed osiągnięciem przez niego wieku emerytalnego – uznał skład siedmiu sędziów Sądu Najwyższego o czym poinformował dziennik „Rzeczpospolita”.

W uchwale zapadłej przez skład siedmiu sędziów SN sformułowano wykładnię, która rozszerza ochronę z art. 39 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (t.j. Dz. U. z 2025 r., poz. 277, 807, dalej jako: KP) na pracowników zatrudnionych na czas określony — nawet wtedy, gdy umowa rozwiązuje się przed osiągnięciem wieku emerytalnego.  

Sprawa rozpatrywana ostatnio przez SN dotyczyła mężczyzny, który podpisał z firmą umowę o pracę na okres jednego roku. Ustalono, że obowiązki będzie on wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy. Jednak kilka miesięcy przed jej zakończeniem pracodawca wypowiedział  umowę z zachowaniem okresu wypowiedzenia. Jako przyczynę podał zmniejszenie liczby zmian pracowniczych, spowodowane spadkiem zamówień.  

Jednak mężczyźnie brakowało trzy lata do osiągnięcia wieku emerytalnego (powszechny wiek emerytalny 65 lat dla mężczyzn). Zgodnie z art. 39 kodeksu pracy pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę osobie, której brakuje nie więcej niż cztery lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku.

Sprawa trafiła do sądu, gdyż pracownik wypowiedzenie zakwestionował. Sąd I instancji przyznał mu rację. Przy rozstrzygnięciu zastosował wspomniany art. 39 k.p.  Zgodnie z nim pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony podlega ochronie przedemerytalnej, nawet jeżeli umowa wygasa przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Sąd Okręgowy rozpatrujący sprawę zwolnionego mężczyzny uznał, że był on objęty ochroną przedemerytalną i zasądził na jego rzecz odszkodowanie.

Nawet jeżeli umowa czasowa ulegnie rozwiązaniu przed osiągnięciem wieku emerytalnego, to taki pracownik w czasie jej trwania ma zapewnioną trwałość zatrudnienia i pewność pozyskiwania środków na utrzymanie. Zdaniem Sądu Okręgowego, jest to szczególnie istotne w okresie przedemerytalnym, kiedy szanse na znalezienie innego zatrudnienia maleją.

Apelację złożył pracodawca, który powołał się z kolei na inny wyrok Sądu Najwyższego z 27 lipca 2011 r. (II PK20/11). W tamtym orzeczeniu przedstawiono całkowicie odmienne stanowisko od wcześniej przywołanego. SN uznał bowiem, że przewidziany w art. 39 k.p. zakaz wcześniejszego wypowiedzenia umowy nie dotyczy stosunków pracy, zawartych na czas określony, które uległyby rozwiązaniu z upływem okresu ich trwania przed osiągnięciem przez pracownika wieku emerytalnego.

Sąd Okręgowy w Katowicach zdecydował więc, że skieruje do SN zagadnienie prawne w tym zakresie. Czy zakaz wypowiedzenia z art. 39 k.p. dotyczy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony także wówczas, gdy zawarto ją na okres, który upływa przed osiągnięciem przez pracownika wieku emerytalnego?

W uchwale z 30 września 2025 r. skład siedmiu sędziów SN orzekł na korzyść pracowników w wieku senioralnym. Uznał, że wynikający z art. 39 k.p. zakaz wypowiedzenia dotyczy także umowy zawartej na czas określony, w tym także takiej, której okres obowiązywania upływa przed osiągnięciem przez pracownika wieku emerytalnego. SN zastosował wykładnię rozszerzającą. Przyznał tym samym pracownikom w wieku przedemerytalnym na umowach terminowych niemal ochronę bezwzględną. Do uchwały zostały jednak złożone dwa zdania odrębne. (Sygnatura akt III PZP 6/24).

Warto, żeby sprawą zainteresowali się pracownicy „50 plus”, bo może ich to bezpośrednio dotyczyć. P Siedmiu sędziów SN wyjaśniło granice ochrony przedemerytalnej między prawami pracownika w wieku przedemerytalnym a wolnością zatrudnienia pracodawcy. A to potwierdza prawo seniora do stabilności zatrudnienia w okresie bezpośrednio poprzedzającym przejście na emeryturę i ogranicza możliwości wcześniejszego wypowiedzenia umowy przez pracodawcę. Orzeczenie to wspiera ochronną funkcję prawa pracy i propracownicze rozumienie kodeksu pracy.   

Jak stanowi przepis art. 39 KP w zakresie ochrony przedemerytalnej: pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku.  Zgodnie z przyjętym stanowiskiem SN zakaz wypowiedzenia dotyczy pracownika, któremu brakuje nie więcej niż cztery lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, niezależnie od tego, czy stosunek pracy i umowa o pracę zawarta jest na czas nieokreślony, czy określony — także gdy okres obowiązywania umowy kończy się przed osiągnięciem wieku uprawniającego do emerytury.

Uwaga! w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, nie stosuje się przepisów art. 38, 39 i 41 KP, ani przepisów szczególnych dotyczących ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę.  

Uchwała SN stanowi ważny punkt odniesienia dla sądów i praktyki kadrowej. Pracodawcy powinni uwzględnić nowe stanowisko przy planowaniu polityki zatrudnienia i rozwiązywaniu umów.       

Uchwała SN ma znaczenie nie tylko czysto prawne, lecz także społeczne i ekonomiczne. Dla pracowników w wieku przedemerytalnym (czyli 50 plus) oznacza realne wzmocnienie pewności zatrudnienia w krytycznym dla nich okresie życia. Stabilność ta przekłada się na pewność dochodu, co obniża ryzyko ubóstwa w starszym wieku i ułatwia planowanie przejścia na emeryturę.

Z drugiej strony rozszerzona ochrona może skłaniać przedsiębiorców do ostrożniejszego podejścia przy zatrudnianiu pracowników senioralnych. W praktyce przedsiębiorstwa mogą preferować krótsze umowy terminowe, częściej decydować się na zatrudnianie młodszych kandydatów lub korzystać z innych form współpracy, by ograniczyć ryzyko związane z koniecznością utrzymania pracownika, którego zwolnienie jest obwarowane prawną barierą.      

źródło: solidarnosc.gda.pl