Związkowe ABC

Co to jest związek zawodowy?

 Jest to samorządna organizacja zrzeszająca pracowników chcących współdziałać na rzecz zwiększenia przestrzegania praw pracowniczych i poprawy warunków socjalno-bytowych oraz obrony godności ludzi pracy.
Podstawowymi aktami regulującymi działalność związku zawodowego jest Ustawa o związkach zawodowych z dnia 23 maja 1991 r. (Dz.U. z dn. 26 czerwca 1991 r.) oraz Statut NSZZ „Solidarność”. Prawem międzynarodowym, traktującym o związkach zawodowych, są konwencje nr 87 i 98 Międzynarodowej Organizacji Pracy.

Jak zostać związkowcem?

Członkiem związku może zostać każdy pracownik bez względu na formę zatrudnienia, członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych, uczniowie szkół przyzakładowych, osoby wykonujące pracę nakładczą, zatrudnieni na podstawie umowy agencyjnej, bezrobotni, emeryci i renciści.
Osoby takie stają się członkami związku po złożeniu wypełnionej deklaracji członkowskiej w organizacji związkowej działającej u danego pracodawcy. Organizacja przyjmuje nowe osoby stosowną uchwałą.

 Jak utworzyć organizację związkową w pracy?

Do utworzenia reprezentatywnej organizacji związkowej w danym zakładzie pracy konieczne jest wyrażenie zgodnej woli przynajmniej 10 pracowników, którzy podejmują uchwałę o utworzeniu organizacji związkowej i powołują tymczasową komisję zakładową/międzyzakładową.
Komisja ta ma za zadanie doprowadzenie do rejestracji nowej organizacji we właściwym Zarządzie Regionu oraz przygotowanie, w przeciągu 3 miesięcy, wyborów statutowych władz organizacji związkowej.
Po utworzeniu i zarejestrowaniu organizacji związkowej należy pisemnie powiadomić o tym fakcie pracodawcę.

 Co to znaczy – organizacja reprezentatywna?

Zgodnie z Kodeksem pracy organizacja związkowa jest reprezentatywna, gdy zrzesza co najmniej 10 proc. pracowników zatrudnionych u pracodawcy lub gdy jest jednostką organizacyjną albo organizacją członkowską ponadzakładowej organizacji związkowej uznanej za reprezentatywną na podstawie art. 241 § 1 pkt 1, zrzeszającą co najmniej 7 proc. pracowników zatrudnionych u pracodawcy.
Gdy żadna z zakładowych organizacji związkowych nie jest w stanie sprostać powyższym wymaganiom, reprezentatywną organizacją związkową jest ta, która zrzesza największą liczbę pracowników.

 Jakie prawa posiada członek NSZZ „Solidarność”?

• Osoby zrzeszone w NSZZ „Solidarność” mogą liczyć na wsparcie w zakresie obrony swoich praw wobec pracodawcy oraz pomoc w przypadku pozostawania bez pracy w związku z prowadzoną działalnością związkową.
• Związkowiec ma prawo kandydować do władz związku oraz je wybierać.
• Powinien być informowany o decyzjach podjętych przez związek oraz innych rozpoczętych przez niego działaniach.
• Ma wgląd w dokumentację dotyczącą jego osoby oraz prawo uczestnictwa w zebraniach, na których podejmowane są dotyczące go decyzje.
• Może występować z wnioskami do władz związku.

Jakie są obowiązki członka NSZZ „Solidarność?

Związkowiec ma obowiązek przestrzegania prawa związkowego, uczestniczenia w zebraniach własnej organizacji związkowej lub innej, do której władz został wybrany.
Obowiązkiem jest regularne opłacanie składek członkowskich.
Członkostwo w NSZZ „Solidarność” wymaga również uczestniczenia w życiu związkowym, wszelkich akcjach organizowanych przez związek oraz nie podejmowania żadnych działań naruszających dobre imię związku.

Kto sprawuje władzę w związku?

W związku wyróżniamy władzę stanowiącą, wykonawczą oraz kontrolną.
Władza stanowiąca jest najwyższą władzą związku. Do niej należy podejmowanie uchwał i decyzji wiążących pozostałe szczeble władzy oraz wybór pozostałych władz danej jednostki organizacyjnej związku.
W przypadku Regionu władzą stanowiącą jest Walne Zebranie Delegatów Regionu a jeśli chodzi o podstawowe jednostki organizacyjne władzą tą są odpowiednio zakładowe lub międzyzakładowe zebranie członków lub delegatów.
Władza wykonawcza kieruje działalnością jednostki organizacyjnej związku oraz reprezentuje ją na zewnątrz. Podejmuje uchwały i decyzje wiążące władze jednostek podrzędnych, dokonuje rejestracji organizacji podrzędnych oraz nadzoruje ich działalność. Władza wykonawcza jest również odpowiedzialna za politykę finansową jednostki.
W regionie władzą wykonawczą jest Zarząd Regionu a w organizacjach podstawowych Komisja Zakładowa lub Międzyzakładowa.
Władza kontrolna sprawuje nadzór nad władzą wykonawczą danej jednostki w zakresie działalności finansowej oraz zgodności jej innych działań z postanowieniami Statutu i pozostałymi przepisami prawa wewnątrzzwiązkowego.
Władzą kontrolną w regionie jest Regionalna Komisja Rewizyjna, a w  podstawowej jednostce związkowej Zakładowa lub Międzyzakładowa Komisja Rewizyjna.

Jak długo trwa kadencja władz związkowych?

Kadencja władz związku trwa 4 lata. Rozpoczyna się od pierwszego posiedzenia nowo wybranej władzy, które jednocześnie jest oznaką zakończenia starej kadencji.

Ile wynosi składka członkowska

Wysokość miesięcznej składki podana jest w uchwale finansowej podjętej przez Krajowy Zjazd Delegatów. Obecnie wynosi ona 0,82 % miesięcznych przychodów z uwzględnieniem dodatków płacowych oraz pobieranych zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego.
W przypadku członków otrzymujących dochody z innego źródła niż stosunek pracy składka wynosi 8 zł przy dochodzie do 1000 zł lub 8 zł plus 1 zł na każde 100 zł powyżej 1000 zł dochodu.
Emeryci i renciści zrzeszeni w NSZZ „Solidarność” płacą 2 zł w przypadku świadczenia do 500 zł. Gdy świadczenie przekracza 500 zł składka wynosi 2 zł plus 0,50 zł na każde 100 zł powyżej określonego poziomu świadczenia.
Podstawowa jednostka organizacyjna związku może uchwalić wyższą składkę członkowską. W takim wypadku środki powyżej 0,82 % miesięcznych przychodów pozostają w całości do dyspozycji organizacji związkowej.

Jak są dzielone wpływy ze składek?

60 % środków otrzymanych ze składek pozostaje do dyspozycji organizacji związkowej natomiast 40 % przekazywanych jest dla Zarządu Regionu. Z tych 40 % w regionie pozostaje 25 %, a reszta przekazywana jest Komisji Krajowej – 10 % oraz po 2,5 % odpowiednio na Krajowy i Regionalny Fundusz Strajkowy. 

Kto może zostać objęty szczególną ochroną stosunku pracy?

Szczególną ochroną stosunku pracy zostają objęci związkowcy wskazani w uchwale podjętej przez zarząd organizacji związkowej. Zwykle są to osoby uprawnione do reprezentowania organizacji wobec pracodawcy lub członkowie zarządu organizacji związkowej.
Szczególną ochroną objęte jest wypowiedzenie stosunku pracy, rozwiązanie stosunku pracy, wypowiedzenia warunków pracy lub płacy oraz jednostronna zmiana warunków pracy lub płacy na niekorzyść pracownika.
Ilość osób podlegających ochronie można ustalać na dwa sposoby.
W pierwszym pod uwagę bierze się liczebność organizacji związkowej, w drugim kadry kierowniczej zakładu pracy.
Sposób ustalania liczby osób chronionych wyjaśniony jest szczegółowo na stronie internetowej w zakładce – Prawo.
Okres ochrony określony jest w uchwale zarządu organizacji związkowej. Po jego zakończeniu ochrona przedłuża się jeszcze na okres odpowiadający połowie czasu określonego w uchwale, jednak nie dłużej niż 1 rok.