Menu

Nagrody i wyróżnienia

Zgodnie z art. 105 kodeksu pracy pracownikom, którzy przez wzorowe wypeÅ‚nianie swoich obowiÄ…zków, przejawianie inicjatywy w pracy i podnoszenie jej wydajnoÅ›ci oraz jakoÅ›ci przyczyniajÄ… siÄ™ szczególnie do wykonywania zadaÅ„ zakÅ‚adu, mogÄ… być przyznawane nagrody i wyróżnienia.

Nagroda jest co do zasady Å›wiadczeniem pieniężnym, ewentualnie rzeczowym. Z kolei wyróżnienie przybiera raczej formy niematerialne, takie jak pochwaÅ‚a, wyróżnienie dyplom uznania.

PodstawowÄ… cechÄ… nagrody jest jej uznaniowy charakter, co zdaniem SN oznacza, iż „zarówno przyznanie jej pracownikowi, jak i okreÅ›lenie wysokoÅ›ci nagrody należy do zakresu swobodnego uznania zakÅ‚adu pracy” (wyrok z dnia 08.06.1977 r., I PR 175/76).
Pracodawca może wiÄ™c dowolnie przyznawać nagrody pracownikom. Skutkiem tego pominiÄ™cie przy przyznawaniu nagrody nie stanowi podstawy do jakichkolwiek roszczeÅ„, chyba że pracownik wykaże, że pominiÄ™cie go Å‚amie zasady równego traktowania i niedyskryminacji pracowników. WyjÄ…tkowo roszczenie o wypÅ‚atÄ™ nagrody może być wymagalne, jeżeli pracodawca najpierw jÄ… przyznaÅ‚, a nastÄ™pnie odmawia jej wypÅ‚aty. Jest to bowiem oÅ›wiadczenie woli, które zgodnie z art. 61 kodeksu cywilnego (w zwiÄ…zku z art. 300 kp) nie może być jednostronnie cofniÄ™te.

Premia 

Premia bez wÄ…tpienia jest jednym z najważniejszych elementów, które zwiÄ™kszajÄ… wynagrodzenie. Mimo to w kodeksie pracy żaden przepis bezpoÅ›rednio jej nie dotyczy. Prawo do premii jest uzależnione od speÅ‚nienia okreÅ›lonych, sprawdzalnych i zobiektywizowanych przesÅ‚anek pozytywnych (np. wyrobienie okreÅ›lonej normy pracy), przy jednoczesnym niespeÅ‚nieniu przesÅ‚anek negatywnych (tzw. redukatorów premii, np. zmniejszenie premii o okreÅ›lonÄ… wysokość za każdy opuszczony dzieÅ„ roboczy w danym miesiÄ…cu).

Z takiej  konstrukcji wynikajÄ… dwie Å›ciÅ›le ze sobÄ… połączone konsekwencje. Po pierwsze przesÅ‚anki te muszÄ… zostać ustalone w ukÅ‚adzie zbiorowym pracy, regulaminie wynagradzania, lub w samej umowie o pracÄ™ (art. 771 oraz 772 §§ 2 i 3 kodeksu pracy). Przepisy te stwierdzajÄ…, iż wymienione akty okreÅ›lajÄ… m.in. inne niż wynagrodzenie Å›wiadczenia zwiÄ…zane z pracÄ… i zasady ich przyznawania. NiewÄ…tpliwie wÅ‚aÅ›nie kwestie zwiÄ…zane z premiami sÄ… takimi regulacjami. W praktyce wystÄ™pujÄ… również tzw. regulaminy premiowania, dla których podstawÄ… istnienia mogÄ… być zapisy ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o zwiÄ…zkach zawodowych (t.j. Dz. U. 01.79.854 z późn. zm.), która w art. 27 ust. 3 nakÅ‚ada na pracodawcÄ™ obowiÄ…zek ich ustalania i zmieniania w porozumieniu z zakÅ‚adowÄ… organizacjÄ… zwiÄ…zkowÄ…. Wydaje siÄ™ jednak, iż regulaminy premiowania powinny być wprowadzane jako samodzielne akty jedynie w sytuacji braku u pracodawcy ukÅ‚adu zbiorowego lub regulaminu wynagradzania, w przeciwnym razie zaÅ› powinny stanowić  załączniki do tych aktów (o ile kwestie premii nie stanowiÄ… po prostu jednego z ich integralnych elementów), co poÅ›rednio wynika z przytaczanych powyżej przepisów kodeksu pracy. Warto również zwrócić uwagÄ™, iż w każdym przypadku ustawodawca zagwarantowaÅ‚ udziaÅ‚ zwiÄ…zków zawodowych w procesie ustalania premii.

JednÄ… z ważnych cech premii jest automatyczne nabycie przez pracownika prawa do niej po speÅ‚nieniu okreÅ›lonych warunków. Tym samym wszelkie „decyzje” pracodawcy dotyczÄ…ce przyznania bÄ…dź nie, wysokoÅ›ci, zmiany czy też cofniÄ™cia premii majÄ… jedynie charakter deklaratoryjny, potwierdzajÄ…cy dany stan. Co wiÄ™cej pracownikom przysÅ‚uguje roszczenie o wypÅ‚atÄ™ premii do której uzyskali prawo, a z roszczeniem tym można wystÄ…pić do sÄ…du pracy. Kontroli sÄ…dowej podlega samo prawo wypÅ‚aty premii, natomiast ocenie sÄ…du pracy nie podlega ocena sÅ‚usznoÅ›ci przesÅ‚anek, które wedÅ‚ug zakÅ‚adowego regulaminu premiowania warunkujÄ… nabycie przez pracownika premii (por. wyr. SN z dnia 23.02.1999 r., I PKN 589/98, OSNP 2000/7/272).

Nagroda a premia

Nagroda i premia bywajÄ… czÄ™sto mylnie uważane za tożsame. Jednak z prawnego punktu widzenia sÄ… to Å›wiadczenia o odmiennym charakterze. Różnice miÄ™dzy nimi nie sprowadzajÄ… siÄ™ bowiem tylko do nazwy, ale do tak ważnych kwestii, jak możliwość skutecznego dochodzenia prawa do premii przed sÄ…dem, czy też przesÅ‚anek jego  uzyskania.

To co różni nagrodÄ™ od premii jest uznaniowość. Przyznanie nagrody zależy od pracodawcy, który ma swobodÄ™ w przyznawaniu pracownikowi nagrody. Natomiast prawo do premii zależy od speÅ‚nienia okreÅ›lonych, sprawdzalnych i zobiektywizowanych przesÅ‚anek pozytywnych (np. wyrobienie okreÅ›lonej normy pracy), przy jednoczesnym niespeÅ‚nieniu przesÅ‚anek negatywnych (tzw. redukatorów premii, np. zmniejszenie premii o okreÅ›lonÄ… wysokość za każdy opuszczony dzieÅ„ roboczy w danym miesiÄ…cu). Pracownik automatycznie nabywa prawa do premii po speÅ‚nieniu okreÅ›lonych warunków i przysÅ‚uguje mu prawo do wystÄ…pienia do sÄ…du w przypadku nieprawidÅ‚owoÅ›ci przy ich wypÅ‚acaniu.

Szczególnym przykÅ‚adem nagrody może być tzw. nagroda jubileuszowa, która w rzeczywistoÅ›ci jest premiÄ… (prawo do niej nabywa siÄ™ po speÅ‚nieniu okreÅ›lonej przesÅ‚anki, jakÄ… jest staż pracy) z wszelkimi tego konsekwencjami.
Tym zaÅ› co łączy nagrodÄ™ i premiÄ™ jest na pewno ich niestaÅ‚y charakter oraz rola „uzupeÅ‚nienia” wynagrodzenia zasadniczego.

„Zarówno przyznanie jej pracownikowi, jak i okreÅ›lenie wysokoÅ›ci nagrody należy do zakresu swobodnego uznania zakÅ‚adu pracy” (wyrok z dnia 08.06.1977 r., I PR 175/76).

 

Komisja Krajowa NSZZ "Solidarność" wykorzystuje na swoich stronach pliki cookie. Jeżeli nie zmienisz domyślnych ustawień swojej przeglądarki będą one zapisywane w pamięci urządzenia. Więcej informacji.